Chata Walońska w Szklarskiej Porębie to małe muzeum, w którym dowiemy się wiele o ludziach przybyłych z dalekich krajów, którzy przed wiekami zagospodarowywali Karkonosze i Góry Izerskie. 

Zobaczymy tu ciekawe eksponaty związane z wydobyciem minerałów, przy ognisku wysłuchamy prelekcji o życiu i działalności Walonów. Chatę prowadzi Sudeckie Bractwo Walońskie reaktywowane w 1999 r. Organizuje ono „walońskie” imprezy i wytycza „walońskie szlaki”.

Jak Walonowie dotarli w Sudety

Walonowie to poszukiwacze minerałów pochodzący z terenów dzisiejszego pogranicza Belgii, Francji i Niemiec. W XII wieku węgierski król Gejza II, który chciał na swoich włościach założyć kopalnię złota, zaprosił do swojego kraju Walonów, specjalistów od poszukiwania minerałów. Wyruszyli więc znaczną grupą w kierunku Siedmiogrodu. Niektórzy z nich osiedlili się, niejako po drodze, w Górach Harzu, inni w saksońskich Górach Kruszcowych, kolejni zainteresowali się bogatymi w kruszce Sudetami Zachodnimi. Według legend, niemiecki mistrz górniczy Laurentius Angelus, odkrył złoża rudy żelaza w Kowarach, a następnie pokłady ołowiowo-miedziowe w Rudawach Janowickich. Prawdopodobnie był jednym z pierwszych poszukiwaczy minerałów i kamieni szlachetnych w Karkonoszach.

Bogactwa Gór Olbrzymich

Karkonosze w dawnych czasach nazywane były „Górami Olbrzymimi”. Wraz z Górami Izerskimi były obszarem niezwykle zasobnym w minerały i kamienie szlachetne, takie jak złoto, srebro, ametyst, kryształ górski, rubin, granat, turmalin, cyrkon i inne. Jednymi z pierwszych, którzy tu się zapuszczali, byli poszukiwacze skarbów i kamieni szlachetnych. Przecierali wiele dróg i leśnych ścieżek. Wędrując pozostawiali po sobie liczne znaki kierunkowe i informacyjne, ryte na skałach, kamieniach lub drzewach. Niektóre z nich zachowały się do dzisiaj. Były one wzorem dla oznakowań dzisiejszych szlaków turystycznych. Walonowie spisywali swoje znaleziska w specjalnych księgach zwanych „spiskami”. Zrozumiałe one były tylko dla wtajemniczonych. Księgi te były też pierwszymi, specyficznymi „przewodnikami” po Karkonoszach.

W zamkniętym kręgu poszukiwaczy skarbów

Walonowie stanowili hermetyczną grupę szanowaną za wyjątkowe umiejętności. Poszukiwaniami zajmowała się nieliczna grupa ludzi wtajemniczonych. Wchodzili oni w kontakt z siłami nadprzyrodzonymi. Szczególne znaczenie miał dla nich leżący nad Szklarską Porębą  Chybotek. To stąd wyruszali po odbyciu stosownych obrzędów. Oznaką  przynależności do poszukiwaczy był strój: czerwona powłóczysta suknia i okrągły kapelusz. Do kapelusza przyczepiony był obrazek Matki Boskiej malowany lub tłoczony na blasze. Koszulę spinali spinką ozdobioną motywem siedmiu gwiazd. Był to symbol przynależności do bractwa.

Niejedna huta w okolicy

Walonowie zapoczątkowali też powstawanie hut szkła w Karkonoszach. Główną siedzibą walońskich poszukiwaczy była Stara Wieś Szklarska, obecnie część Szklarskiej Poręby Dolnej. Osada ta powstała na przełomie XIII i XIV wieku i związana była z hutnictwem szkła. Walonowie współpracowali z miejscowymi hutnikami. Wskazali im bogate pokłady kwarcu w Górach Izerskich, a składnik ten jest niezbędny do wytopu szkła. Kopalnia kwarcu funkcjonuje do dzisiaj.

Przeczytaj także...

Szklarska Poręba. Lekcja historii w leśnej hucie szkła

Autorka: Barbara Górecka

Można tu obejrzeć proces produkcji, a wszystko wykonywane jest ręcznie, a także za pomocą starych 120-letnich pras hutniczych. Z rąk hutników wychodzą różne cudeńka; bańki, wazony, kufelki, zwierzaki, ptaki…

Krosno. Miasto szkła, czyli pięćset lat tradycji

Autor: Cezary Rudziński

Rzemiosło szklane istniało tu bowiem co najmniej na początku XVI wieku. Księgi miejskie po raz pierwszy rzemieślników tego fachu – Wilgę i Maroskoleta wymieniły w roku 1513.

Szklarska Poręba. Kto potrafi rozkołysać Chybotka?

Autorka: Barbara Górecka

To grupa skał granitowych złożona z bloków stojących jeden na drugim. Najwyżej położony kamień ma średnicę czterech metrów, a wsparty jest tylko w dwóch miejscach. Daje się on rozkołysać i stąd nazwa – „Chybotek”.

Poczytaj więcej o okolicy:

Adršpach. Wielką pętlą przez Skalne Miasto

Wielki Szyszak. Na szczyt po głazach i kamieniach

Adršpach. Małą pętlą przez Skalne Miasto

Karkonosze. Cyklobusem prosto w góry