Szczecin
Wielka Mapa Lubinusa
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Mapa liczy 3071 obiektów różnorodnie oznaczonych symbolami kartograficznymi miast, wsi i zagród, zabudowy gospodarczej ?wiatraki, młyny, owczarnie, papiernie. Przedstawienia obrazowe, dekoracja i opis Pomorza wzbogacają treść mapy. Portrety pięciu książąt pomorskich, żyjących w okresie tworzenia mapy (Filip II, Filip Juliusz, Franciszek I, Ulryk i Bogusław XIV) widnieją w prawym dolnym narożu, otaczając Wielki Herb Księstwa. Ponad nimi personifikacje Sprawiedliwości ? Justitia, z wagą, gałązką palmową i mieczem oraz putto z gałązką oliwną uwieczniające w księdze cnoty pomorskich władców. Pod portretami umieszczono herby poszczególnych ziem Pomorza. Rozmieszczony w siedmiu szpaltach łaciński opis kraju zawiera jego historię, gospodarkę, geografię i przyrodę, a kończy się katalogiem 63 miast i ? to ciekawe ? wykazem gatunków ryb łowionych w pomorskich wodach. Sam autor mapy Lubinus, umieścił się w kartuszu po lewej stronie. Mierzy cyrklem skalę i spogląda na grecki napis: ?ten wykonał?. Otaczają go atrybuty jego pracy: kwadrant, laska Jakuba, kątomierz, astrolabium oraz wieniec z płodów rolnych, symbolizujący płodną pracę kartografa. Mapa zawiera dwa drzewa genealogiczne. Pośrodku ? władców Pomorza, obejmujące 157. Gryfitów od Świętobora, uznawanego za protoplastę, począwszy ? wraz z żonami, po lewej stronie wyrasta z muszli drzewo 19. władców Rugii. Wewnętrzny pas bordiury tworzą 353 ikonki herbów pomorskiej szlachty, natomiast zewnętrzny zawiera 49 widoków miast, klasztorów i zamków. Ich rozmieszczenie oddaje ich położenie i znaczenie. Oddalając się w prawo od nagłówkowego łacińskiego tytułu mapy Nova Illustrissimi Principatus Pomerani? Descriptio? znajdziemy widoki 29. miast należących do Księstwa Szczecińskiego, na lewo od tytułu biegną widoki 20. miast Księstwa Wołogoskiego, które generalnie dzieliła Odra. Na bordiurze umieszczone są widoki miast należących do książąt. Nie ma tutaj miejscowości prywatnych, należących do rodów szlacheckich (np. Maszewo, Płoty, Dobra, Nowogard?).
Warto wiedzieć
* Wielka Mapa Księstwa Pomorskiego wykonana została na 12. matrycach miedzianych – techniką miedziorytniczą uzupełnioną akwafortą ? w amsterdamskiej oficynie i wydrukowana po raz pierwszy w 1618 r. na papierze czerpanym z papierni książęcej w Strudze (obraz mapy rytowano w odbiciu lustrzanym, następnie odbijano na papierze). Dwanaście papierowych części sklejano na płótno. W tym wydaniu, prawdopodobnie ze względu na niedostateczną jakość papieru, ukazało się 20-30 sztuk mapy, po czym matryce zaginęły w burzliwym XVII wieku. Odkryte zostały prawie 140 lat później w domu wdowy po burmistrzu Zanderze w Stralsundzie i odkupione w 1756 r. przez księgarza z Greifswaldu Johanna Jacoba Weitbrechta. Odzyskane płyty miedziorytnicze posłużyły do wykonania drugiego nakładu mapy w 1758 r. w drukarni hamburskiej (bez poprawek). Nakład liczył niewiele (20-30 egz.). I znowu matryce zaginęły w czasie wojny siedmioletniej ? być może bezpowrotnie. Większość istniejących map wykonanych z oryginalnych płyt pochodzi z tego wydania. Z obu wydań notowanych jest około 50 egz. Wielkiej Mapy Lubinusa.
* Mapę oryginalną (czyli wydania z 1618 oraz 1758 roku) posiadają tylko niektóre biblioteki i muzea, m.in. Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, Muzeum w Słupsku, Biblioteka Narodowa w Warszawie, Biblioteka KUL w Lublinie, niektóre muzea w północno-wschodnich Niemczech.
* W 1926 r. z inicjatywy Szczecińskiego Towarzystwa Historii Pomorza i Starożytności wydano po raz pierwszy faksymilową wersję mapy. Następne faksymilowe wydanie pojawiło się ? dopiero w 1980 r. ? w Niemczech w skali 1:1 w serii ?Źródła do niemieckiej kartografii?. W Polsce mapę wydało Archiwum Państwowe w Szczecinie w 1989 i 2001 roku.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz