Zimno
10 wieków świętogórskiego monasteru

A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Początki życia monastycznego na wzgórzu nad rzeczką Łuhą (Ługiem) z miejscowości Zimno (ukr. Zimne) sięgają przełomu X i XI wieku, a więc początków chrześcijaństwa na Rusi.
Najpierw osiedlali się tu mnisi – pustelnicy, wykopujący dla siebie cele – pieczary. Prawdopodobnie związani z późniejszym świętym Antonim Pieczerskim. Co czyniło tutejszy monaster jednym z najstarszych, obok kijowskiej Pieczerskiej Ławry, na Rusi. Według najsłynniejszego staroruskiego latopisu Nestora, „Powiesti wremiennych liet” (Opowieści lat minionych), klasztor ten założył w roku 1001 wielki książę Włodzimierz Wielki. Bywał też tutaj później, miał nawet swój apartament, w którym się zatrzymywał. Początkowo był to tylko podziemny zespół indywidualnych cel pustelników, połączonych, również wykopanymi przez nich w ziemi, wąskimi korytarzami. Podobnie jak w Kijowie, po śmierci chowano ich w celach, w których mieszkali. Pierwsza klasztorna cerkiew zbudowana w czasach św. Włodzimierza oraz budynki naziemne były drewniane.
Polskie ślady
Wspólnota mnichów – pustelników przekształciła się w monastyr pw. Trójcy Świętej. Zaś wzgórze, na którym się znajdował, zaczęto nazywać Świętą Górą. Przetrwała ona do naszych czasów w wersji Zimnenśkyj Swiatohiśkyj (Świętogórski) Uspienskyj Monastyr. Klasztor ten cieszył się dużym szacunkiem wiernych. Odwiedzał go nie tylko w. ks. Włodzimierz, ale także Nestor Kronikarz, czy, w 1074 r., Warłaam Pieczerski, który w nim zmarł i został pochowany. A upamiętnia to cerkiew św. Warłaama w klasztornych pieczarach.
Wiadomo, że monastyr został zniszczony w 1241 r. podczas najazdu mongolskiego, zatrzymanego dopiero pod Legnicą. Klasztor był również, prawdopodobnie aż do roku 1495, siedzibą biskupa włodzimierskiego. W tamtym roku, pod rządami wołyńskiego starosty z nominacji króla Zygmunta Starego, litewskiego księcia Fiodora Michałowicza Czartoryskiego (? – †1542), który stał się również właścicielem Zimnego, na miejscu cerkwi drewnianej wzniesiono murowany sobór Uspienski. Wówczas też zbudowano ceglane mury obronne z wieżami. A syn Fiodora, Aleksander Czartoryski, ufundował dla klasztoru dzwon, który obecnie wystawiony jest pod zadaszeniem na głównym dziedzińcu. Otworzył ponadto przy klasztorze szkołę i drukarnię.
Unia Brzeska i bunt mnichów
W roku 1682 monastyr przejęli uniccy bazylianie. Informacja o tym na tablicy ograniczona jest do jednego zdania. Rzeczywistość była jednak bardziej skomplikowana. Za Unią (Brzeską), był jeden z jej inspiratorów, biskup włodzimierski Hipacy Pociej (1541-1613). Przeciw – monaster. Część mnichów podporządkowała się decyzji biskupa, ale spora ich grupa odmówiła wystąpienia z Cerkwi prawosławnej i opuściła Zimne, zabierając archiwa i dokumenty. Stąd są „białe plamy” w dziejach klasztoru.
Dodaj komentarz