Bułgaria
Dawne zwyczaje pogrzebowe i żałobne
W Bułgarii śmierć niesie głęboką symbolikę, przekazywaną z pokolenia na pokolenie. Tradycje i zwyczaje związane z czczeniem zmarłego mają pomóc jego duszy odnaleźć drogę do wieczności i zapewnić ukojenie bliskim.
Obserwując zwyczaje n cmentarzach skłonny jestem uwierzyć w sens obrzędów związanych z pochówkiem i żałobą.
Przygotowania do pogrzebu
Bezpośrednio po śmierci rozpoczynają się przygotowania do pogrzebu. Zamyka się zmarłemu oczy, zapala świecę lub lampkę, zasłania się lustra, ikony i obrazy w domu, wylewa się wodę z naczyń, zatrzymuje się zegar i otwiera drzwi lub okna aby dusza mogła odejść.
Ciało zmarłego bliscy myją mydłem lub samą wodą z bazylią. Jeśli zmarły ma ranę, to obmywają ją ciepłym winem aby nie dopuścić do reinkarnacji. Oczy zmarłego muszą być zamknięte, bo jeśli nie, umrze ktoś inny. Rano kobiety ubierają zmarłego w nowe lub przynajmniej czyste ubranie. Zakładają koszulę zmarłego lub kawałek białej tkaniny z otworem na głowę. Kobietom zakłada się elementy stroju ślubnego, część ubrań zakłada się na lewą stronę. Dłonie i stopy zmarłego są związane i pozostają tak do momentu złożenia do grobu.
Aby zapobiec powrotowi
Jedną z najważniejszych tradycji jest pozostawienie ciała zmarłego w domu przez trzy dni. Ma to na celu umożliwienie duszy pożegnanie się z domem i bliskimi, a także umożliwienie wszystkim krewnym i przyjaciołom oddanie mu hołdu. W tym czasie zapala się świece symbolizujące światło, które będzie prowadzić duszę zmarłego na jej drodze.
Nabożeństwo odbywa się w domu a osoby żegnające przynoszą kwiaty, owoce i inne drobne upominki, które składają do trumny u stóp zmarłego. Krewni wkładają do trumny monety, sól, pszenicę i chleb. Pożegnanie zmarłego obejmuje ucałowanie zmarłego i złożenie jego rąk na piersi. Tuż przed pochówkiem więzy są zdejmowane, aby zmarły mógł przenieść się do innego świata.
Jedną z głównych trosk bliskich jest zapobieganie reinkarnacji zmarłego, dlatego podczas pogrzebu przestrzega się szeregu zasad i stosuje się obowiązkowe „środki zapobiegawcze”. Należą do nich dbałość, by w pobliżu zmarłego zawsze paliła się świeca, aby nic nie przechodziło przez ciało ani grób, aby nie został pozostawiony sam w nocy i dlatego zazwyczaj pilnuje go staruszka, która uważa aby nie napadł na niego pies lub kot.
W skrajnych przypadkach stosuje się dodatkowe środki, aby zapobiec przemianie zmarłego w wampira: w pobliżu ciała kładzie się krzyż, czosnek, ikonę lub kadzidło. Rytualne opłakiwanie zmarłego przez krewne jest obowiązkowe: nieopłakany zmarły może się odrodzić.
Przygotowanie do pochówku
Drewniany krzyż i trumnę wykonują po śmierci zmarłego na podwórku domu krewni płci męskiej lub profesjonalny cieśla. Tu również przestrzegane są zasady. W tym czasie krewne płci żeńskiej przygotowują rytualny chleb i jedzenie na stypę. Najpierw wyrabiają pitę, którą spożywa się przy zmarłym. Na stypę wyrabia się określoną liczbę bochenków, które mają różne ozdoby i nazwy: chleb archanielski, archanioł i inne.
Oprócz nich przygotowuje się również prosfory (pieczywo używane w cerkwi prawosławnej do sprawowania Eucharystii), małe bochenki, które rozdaje się na pogrzebie. Obowiązkowo na pogrzeb należy przygotować gotowaną pszenicę. Jest ona rozdawana na cmentarzu po pochówku. Konieczne jest też jest wykopanie grobu, podczas którego przestrzegane są również pewne zasady i zakazy.
Ceremonia
Pogrzeb rozpoczyna się po zakończeniu wszystkich czynności przygotowawczych i wyniesieniu ciała z domu. Zazwyczaj ma miejsce trzeciego dnia po śmierci. Wierzy się, że tego dnia dusza ostatecznie opuszcza ten świat, dlatego ważne jest, aby odprawić odpowiedni rytuał. Podczas ceremonii pogrzebowej odmawiane są modlitwy, aby zapewnić zmarłemu spokój i pomóc jego duszy w odnalezieniu drogi do życia pozagrobowego.
Jadąc autokarem wycieczkowym prze Albanię w roku 2019 to przy drogach widzieliśmy
normalne nagrobki jak zwykłe groby . Zapytałem się przewodnika czy przy drodze są groby .
NIE odpowiedział . Nagrobki są w miejscu śmiertelnego wypadku a drugi nagrobek rodzina
stawia na cmentarzu i tam jest pochowana ofiara wypadku .
W Polsce stawiane są krzyże w miejscu śmiertelnego wypadku ,
czasem na nim jest kask motocyklisty .