Chrudim
Czeskie „Ateny” nad Chrudimką
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Atenami wschodnich Czech nazywane jest, obecnie 23-tysięczne, miasto Chrudim położone 10 km na południowy wschód od wojewódzkich Pardubic.
Przez kilka stuleci, aż do XIX w., to ona (w języku czeskim nazwa miasta jest rodzaju żeńskiego) była stolicą Ziemi Chrudimskiej, z której obszarem niemal pokrywa się teren współczesnego kraju (województwa) pardubickiego.
90-tysięczne Pardubice, z historią równie długą jak Chrudim, dzięki położeniu nad Łabą przy ujściu do niej rzeczki Chrudimki oraz, od 1845 r., na ważnej trasie kolejowej, rozwijały się jednak gospodarczo szybciej. Natomiast Chrudim nadal pozostaje ważnym ośrodkiem kulturalnym i, w mniejszym stopniu, przemysłowym.
Miejsce, w którym znajduje się, zamieszkane było już wyjątkowo wcześnie, w głębokich czasach prehistorycznych. Udowadniają to wykopaliska archeologiczne, znalezione przedmioty i ślady najstarszych, a później średniowiecznych mieszkańców. Sporo informacji na ten temat znalazłem m. in. w ciekawej i bogato ilustrowanej, prawie 140 stronicowej książce Ja na Frolika i Jiřiho Siegla „Chrudim v pravĕku a středovĕku. Obrazy každodenního života” (Chrudim w czasach prehistorycznych i średniowieczu. Obrazy życia codziennego).
Królewskie miasto Chrudim
Najstarsze ślady życia tu ludzi pochodzą z V-IV wieku p.n.e.(!), kiedy na obrzeżach dzisiejszego miasta istniał gród Pumberka. Również obszar dzisiejszego centrum zamieszkany był już od epoki eneolitu (miedzi, między kamienną i brązu). Słowianie przybyli tu w wiekach VII i VIII, a w wieku X na niewysokim wzgórzu, które z trzech stron opływa rzeka Chrudimka, dopływ Łaby, zbudowali gród. Pierwsza pisemna wzmianka o nim pochodzi z roku 1055. Natomiast królewskie miasto Chrudim, obok istniejącego już zamku, założył w 1263 roku król Przemysł Otokar II (1233-78).
Na początku XIV w. otrzymało ono status wiana czeskich królowych. Później niewielki strumyk opływający centrum miasta i wpadający do Chrudimki, poszerzono tak, aby jej wody – jako Náhon, czyli Młynówka – mogły poruszać koła kilku młynów wodnych. Jeden z nich stanowi obecnie turystyczną atrakcję. Chrudim otaczano wałami i murami obronnymi oraz fosą prawdopodobnie zaraz po jej powstaniu, chociaż pierwsza wzmianka o nich pochodzi dopiero z roku 1349 roku. Dwie bramy zburzono w XIX w. bo przeszkadzały w rozbudowie miasta:
Burzliwe dzieje
Górna, od południowego wschodu, faktycznie składała się z trzech bram: zewnętrznej, bocznej, nazywanej też katerińską i wewnętrznej. I Dolną od zachodu, na przedłużeniu odchodzącej od rynku ulicy Szerokiej, z trzema wieżami. A w nich przejazdami i przejściami, z mostami zwodzonymi oraz opadającymi kratami. A także basztami i fortyfikacjami: Ciemną fortną, zwaną przez miejscowych Mysią Dziurą oraz Pardubicką z barbakanem. Zachowała się z niej baszta Prochowa (Prachárna). Ponadto wieżyczkami oraz furtami dla pieszych. Z czasem zbudowano również wieżę ciśnień zaopatrującą w wodę klasztor i miejskie fontanny.
Miasto przeżywało wojny, m.in. husyckie oraz niszczące pożary. Szczególnie rozkwitało od lat 20. XVI wieku. Podczas inwentaryzacji domów w miastach królewskich w roku 1567 doliczono się ich w Chrudimi 480. Jak imponująco wyglądała jej panorama na początku XVII w. można zobaczyć na weducie J. Wallenberga z roku 1602.
Lata upadku i odradzania się
W roku 1620, w czasie tragicznej dla czeskiej szlachty bitwy na Białej Górze pod Pragą, miasto poparło czeskiego króla Fryderyka V Wittelsbacha (1596-1632), za co zostało surowo ukarane. Nastąpił okres upadku gospodarczego. Rozwijała natomiast działalność oświatowa, zwłaszcza prowadzona aż do XVIII w przez jezuitów oraz kulturalna. W połowie tego wieku, za panowania cesarzowej Marii Teresy (1717-80), miasto ponownie rozwijało się, już jako siedziba urzędu wojewódzkiego, sądu okręgowego i poczty. Podobnie w okresie industrializacji w wieku XIX, kiedy zbudowano dużą słodownię i dwie fabryki: maszyn Františka Wiesnera i obuwia B.L.Poppera. Przekształcone po II wojnie światowej w duże zakłady przemysłowe „Transporta” i „Evona”.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz