Nawet jeśli nie chcesz, kiedyś trafisz na zakopiański deptak, Krupówki. To główna ulica miasta o długości 1,1 km od podnóża Gubałówki do ulicy Zamoyskiego.

Po odkryciu pokładów rudy żelaza w ilościach pozwalających na przemysłową eksploatację, w roku 1766 przystąpiono do budowy huty w Kuźnicach a rok później w Kościelisku (Dolina Kościeliska). To w Kuźnicach znajdowało się wtedy centrum Zakopanego. Pierwsi turyści i badacze Tatr zatrzymywali się tam. Jednak sąsiedztwo huty i klimat z częstymi mgłami, duża wilgotność i mało słońca skłoniły ich do przeniesienia się.

Najpierw była wąska ścieżka

Życie turystyczne zaczęło się koncentrować wokół wybudowanego w roku 1847 kościoła przy ulicy Kościeliskiej. Letnicy znajdowali zakwaterowanie w góralskich gospodarstwach. Dawniej była tu wąska ścieżka łącząca Zakopane z Kuźnicami. Jednak coraz częściej używana przekształciła się w wiejską drogę. W dolnym jej biegu zaczęto budować pierwsze chałupy jednoizbowe, które z czasem zastępowano klasycznymi chałupami podhalańskimi, dwuizbowymi rozdzielonymi korytarzem. Realizując zapotrzebowania turystów zaczęto budować sanatoria, zakłady lecznicze, domy letniskowe i pensjonaty. Widząc rozwój Zakopanego na początku XX wieku rozpoczęto starania o uzyskanie praw miejskich.

Pierwsze reprezentacyjne budowle

Obok podhalańskich chałup, zaczęły pojawiać się wille w stylu szwajcarskim. Za pierwszą taką willę letniskową uznaje się dom Walerego Eliasza, który wzniesiono przy Krupówkach w latach 1876-77.  W latach 1877-99 wybudowano pierwszy murowany budynek. Był to kościół Świętej Rodziny (dziś Sanktuarium Najświętszej Rodziny)  pod adresem Krupówki 1. Zbudowany został z ofiar ówczesnego właściciela Zakopanego hrabiego Zamoyskiego i parafian. Następnie powstał drewniany wtedy Dworzec Tatrzański, willa dr. Chałubińskiego, szkoła snycerska, hotel Urbana „Jadwinówka” itd. W roku 1885 odcinek między ulicą Chałubińskiego i dzisiejszą Kraszewskiego nazwano ulicą Zamoyskiego.

Twórcy zakopiańskiego stylu

Do Zakopanego przyjeżdżali znani poeci, malarze, politycy i działacze szukający natchnienia w góralskich motywach na budynkach czy w folklorze. W Zakopanem, które fascynowało odrębną kulturą, próbowano adaptować styl góralski jako narodowy. Tą adaptacją zajął się Stanisław Witkiewicz badając budownictwo, ornamentykę, przedmioty codziennego użytku i kulturę góralską. I stworzył styl zakopiański.

Przeczytaj także...

Zakopane. Krupówki ponad straganami

Autorka: Barbara Górecka

To najsłynniejsza zakopiańska ulica a zarazem deptak spacerowy. Ciągnie się wzdłuż Foluszowego Potoku od skrzyżowania z ul. Kościeliską do ul. Zamoyskiego. Atrakcje w postaci kramów, knajpek, kawiarni, ulicznych artystów i wielu innych różności codziennie przyciągają tłumy.

Zakopane. Bohaterowie na cokołach

Autorka: Barbara Górecka

Czasem przechodzimy obok nich obojętnie, czasem przystaniemy… Dzisiaj są, jutro może ich nie być, bo lubimy niszczyć te, które są z „innej historii”… nie pasującej do teraźniejszości. Przyjrzyjmy się ich bohaterom.

Sopot. Z Krupówek na Monciak

Autorka: Elżbieta Tomczyk-Miczka

Obie ulice, uznawane za niekoronowane królestwa szpanu, to piesze deptaki, pochyłe, biegnące wśród ciągu kawiarenek, atrakcyjnych sklepów, kiosków z pamiątkami. Ceny przebijają nawet te z centrów dużych miast.

Poczytaj więcej o okolicy:

Zakopane. Panteon na Pęksowym Brzyzku

Gubałówka. Tak sobie wjeżdżamy...

Zakopane. Tea - najstarsza góralska chata

Zakopane. Ulica Kościeliska, czyli na starówce