Kamieniec Podolski
Ile jest historii w opowieści Sienkiewicza?
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Jako ciekawostkę przytoczę, że w polskich źródłach niemal pomijany jest w historii Kamieńca okres buntów chłopskich i kozackich pod dowództwem hetmanów: Semena Nalewajki (1594-1596) i Bohdana Chmielnickiego (1648-1654). Źródła ukraińskie uwypuklają natomiast duży w nich udział mieszkańców Kamieńca.
Pomijają one natomiast, poza informacją, że w 1672 roku miasto i twierdzę Kamieniec Podolski zajęli Turcy. A także historię tej obrony, tak barwnie i z dramatycznym finałem w postaci wysadzenia prochów przez Szkota w służbie Rzeczypospolitej mjr. Hesslinga vel Heklinga vel Ketlinga, opisaną przez Henryka Sienkiewicza.
Niesławna obrona twierdzy i miasta
Tamta obrona to zresztą, wbrew naszemu nobliście i wersjom filmowym jego powieści, była dosyć wstydliwym momentem w polskich dziejach twierdzy i miasta. Zachęcony podobno przez kozackiego hetmana, następcę Bohdana Chmielnickiego, Petra Doroszenkę i wspierany przez jego oddziały sułtan turecki Mehmed IV ruszył z wojskami na Podole. W Kamieńcu stosunek sił okazał się 75:1. Konkretnie około 150 tys. armia napastników i 1600-2000 obrońców twierdzy i miasta. Mieszkańcy kłócili się, kto zapłaci za obronę. Działa stały bezużyteczne, bo obsługiwać je umiało tylko czterech ludzi. W rezultacie po trzech dniach oblężenia część obrońców wywiesiła białe flagi. Generał Potocki, do którego rodu należała wówczas kamieniecka kasztelania, poddał miasto. Nie mogąc pogodzić się z haniebną kapitulacją dowódca artylerii Szkot major Hessling wysadził w powietrze Nowy Zamek, siebie i około 500 ludzi. Zaś biskup kamieniecki powitał nowych władców nazajutrz w kaftanie, jaki otrzymał od wielkiego wezyra i gratulował sułtanowi zwycięstwa.
Pod tureckim panowaniem
Turcy na 27 lat przejęli Kamieniec. Oddali go dopiero po pokoju karłowickim w 1699 roku. Pozostały po nich, nawiasem mówiąc, dotychczas – bo takie były jego warunki – mimbar, muzułmańska kazalnica w katedrze zamienionej na meczet oraz minaret przed nią, z miedzianą figurą Matki Boskiej która zastąpiła półksiężyc. Ponadto Turecki Bastion w murach obronnych fortecy i nowa nazwa mostu, na którym Halil Pasza kazał udusić, a następnie powiesić nieudolnego kozackiego hetmana, Jurija (Jurka) Chmielnickiego, syna Bohdana.
W granicach Rosji i radzieckiej Ukrainy
Turcy zburzyli kilka świątyń prawosławnych. Rozebrali też katolicki klasztor karmelitów bosych, aby z jego kamieni przebudować wspomniany most. W latach późniejszych kroniki Kamieńca Podolskiego odnotowują też, że w 1711 roku odwiedził go car rosyjski Piotr I. Po zajęciu, wraz z II rozbiorem Polski miasta przez Rosję, straciło ono znaczenie strategiczne. Natomiast po wybudowaniu w II połowie XIX wieku linii kolejowej oraz przeniesieniu centrum na nowe miejsce, rozwijało się ono już jako, ponad 100-tysięczny obecnie, ośrodek przemysłowy. W 1874 roku nowe śródmieście połączył z zabytkową starówką w pętli Smotrycza Most Nowoplanowski przerzucony nad jarem rzeki od południa. Roztaczają się z niego przepiękne widoki na jar oraz zabytki. W 1920 roku, na krótko, Kamieniec został stolicą Ukraińskiej Republiki Ludowej, której głównym animatorem był ataman Semen Petlura. Po jej upadku, aż do 1941 r., stał się centrum administracyjnym obwodu podolskiego USRR. Po II wojnie światowej natomiast – miastem rejonowym. Od 1996 roku znajduje się on w centrum parku narodowego Miodobory – Podilśki Towtry. O współczesnym Kamieńcu Podolskim napiszę już w następnym reportażu.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz