Monreale
Piękna katedra w cieniu Palermo
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Oddalone od Palermo na południe o około 10 km Monreale jest niewielkim, przytulnym, pozbawionym zgiełku miasteczkiem z wąskimi uliczkami, zaułkami i placykami, przy których kamienice ozdabiają wystawione butiki i stragany z wszelkim dobrem, w dużej mierze przeznaczonym dla turystów.
Monreale, czyli Królewska Góra, we wczesnym średniowieczu była królewskim miejscem polowań na zwierzynę. Z góry położonej na wysokości 310 m n.p.m. spogląda się na Palermo i dolinę Conca d’Oro, „złotą muszlę”, której miano nadały mieniące się niczym złoto uprawiane tu cytrusy. Dzisiaj, zachwycającą panoramę na Palermo, zatokę i Conca d’Oro oglądać można z Belvedere usytuowanego na tyłach kompleksu katedralnego Monreale.
Skądkolwiek pochodził ten skarb…
To Monreale wybrał król Wilhelm II Dobry, wnuk króla Rogera II na miejsce ufundowania klasztoru i katedry. Nie obędzie się bez legendy, która jest wiązana z powstaniem zespołu. Otóż, gdy podczas polowania zmęczony król usnął, przyszła do niego we śnie Matka Boska wskazując miejsce, w którym jego ojciec, król Wilhelm Zły, zakopał skarb. Skarb miał być przeznaczony na budowę maryjnego kościoła. I tak się stało (skądkolwiek by nie pochodził ten skarb) – w latach 1165-80 powstała bazylika uważana za największy kościół normański, oraz zespół klasztorny, do którego sprowadzeni zostali mnisi benedyktyni. W Monreale, dzięki protekcji papieża utworzono arcybiskupstwo, konkurencję dla biskupstwa w Palermo. Opat klasztoru otrzymał znaczące uprawnienia – m.in. sądownicze. Monreale miasteczko budowało się z czasem wokół sakralnych zabudowań.
Ikona Tomasza Becketa
Katedra w Monreale, której budowa trwała piętnaście lat, a jej konsekracja nastąpiła dopiero w 1267 r. jest długa na sto dwa metry. Wypełniona jest bogatymi dekoracjami z kolorowego marmuru i niezliczonymi mozaikami, zajmującymi ponad sześć tysięcy trzysta metrów kw. (większą powierzchnię mozaik ma tylko konstantynopolska Hagia Sophia). Z przepychem złota, na ponad 130 mozaikach przedstawione są sceny ze Starego i Nowego Testamentu, żywoty św. Piotra i Pawła oraz, oznaczeni imionami, święci i męczennicy. Jest wśród nich ikona Tomasza Becketa, arcybiskupa Cantenbury, przeciwnika króla Henryka II, który bez wątpienia przyczynił się do zamordowania biskupa w 1170 r., czyli w trakcie budowy katedry w Monreale. Ikona Becketa jest jedynym znanym we Włoszech wyobrażeniem świętego.
Władca Świata
W ogromnej absydzie króluje pełen ekspresji Chrystus Pantokrator otoczony złocistymi aniołami. Ikona Chrystusa Wszechwładcy wypełnia sklepienia absyd normańskich kościołów (nie tylko), a ta w Monreale jest największa. Jarosław Iwaszkiewicz przytacza taki jej opis: „(…) Chrystus Pantokrator – o chudej ascetycznej twarzy, o niezgłębionych czarnych oczach, z prawicą groźnie wzniesioną ku górze. Po bokach szereg zadumanych, rozmodlonych aniołów”.*
Do pracy przy wznoszeniu i ozdabianiu monrealskiej bazyliki zatrudnieni zostali włoscy artyści – z Wenecji. Podpis mistrza Bonanno z Pizy widnieje na wielkim portalu z brązu. Spiżowe drzwi o wysokości ośmiu metrów przyjechały do Monreale w 1186 r. Na czterdziestu ośmiu płaskorzeźbach wytłoczone są sceny biblijne od Stworzenia począwszy.
Warto wiedzieć
Bizantyjskie mozaiki i arabskie roślinne wzory są kanonem normańskich bazylik na Sycylii – kaplicy pałacowej w Palermo, katedry w Cefalù – tych szczególnie wybitnych. Katedra w Monreale zamknęła wyjątkowy romański etap architektoniczny na Sycylii i wiek Normanów…. Obaj królowie – Wilhelm I Zły (zm. 1166) i Wilhelm II Dobry pochowani zostali w katedrze Santa Maria Nuova w Monreale.
* Jarosław Iwaszkiewicz, Podróże do Włoch, PIW Warszawa 1977, s. 198
Dodaj komentarz