Bilbao
Średniowiecze i awangarda
Czy zbudowanie jednego nowego obiektu może radykalnie zmienić losy dosyć dużego miasta? Okazuje się, że tak.
Tak jest w Bilbao (nazywanym po baskijsku Bilbo), największym ośrodku gospodarczym w Kraju Basków, w północnej Hiszpanii. A tą budowlą jest Muzeum Guggenheima otwarte w 1997 r., na trzy lata przed 700. rocznicą nadania mu praw miejskich.
Trochę historii
Bilbao to portowe miasto u ujścia rzeki Nervión do Zatoki Biskajskiej Atlantyku. Współcześnie liczy ok. 350 tys. mieszkańców, ale wraz z otaczającymi je miejscowościami tworzy ponad milionowy obszar metropolitalny Gran Bilbao.
Ludzie mieszkali tu już co najmniej, tak przynajmniej wynika ze znalezisk archeologicznych na górach Avril i Artxanda, przed 6 tysiącami lat. Zaś na terenie obecnego miasta, na szczycie góry Malmasin, odnaleziono pozostałości starożytnej osady z II, a może III w. p.n.e. Natomiast współczesne Bilbao założył na prawym brzegu rzeki, w miejscu, w którym zatacza ona łuk na zachód, Diego López V de Haro, trzeci Lord Biskajów używający tytułu pana biskajskiego. Nadał osadzie prawa i przywileje na podstawie karty miejskiej podpisanej w 1300 r. w Valladolid. Potwierdził je w pół roku później król Kastylii i Leónu Ferdynand IV (1285-1312). Ówczesne miasto w tym miejscu zachowało się do naszych czasów, z XIV-wiecznym układem ulic.
Przywileje handlowe źródłem bogactwa
Bilbao było ważnym portem, przez który eksportowano przede wszystkim żelazo i wełnę. Pierwsze głównie do Anglii, drugą do Flandrii. Asortyment wysyłanych przez ten port towarów rozszerzał się, dzięki przyznawaniu mu kolejnych przywilejów. Już w 1310 roku siostrzenica założyciela Bilbao Maria Diaz I de Haro (1270-1342), w nadanym miastu nowym statucie ustanowiła je obowiązkowym przystankiem dla wszelkich towarów przywożonych z Kastylii w kierunku morza.
Oznaczało to, że główny szlak handlowy królestwa musiał od tamtej pory przechodzić – i być kontrolowany – przez most San Antón w Bilbao, a nie, jak wcześniej, przez przełęcz górską w Etxebarri. Zaś w roku 1372 król Jan I Kastylijski (1358-90) przyznał miastu tytuł wolnego portu i dodatkowe przywileje handlowe. W średniowieczu miało to ogromne znaczenie i zdecydowały o rozwoju gospodarczym i bogaceniu się miasta. A także rozwoju kultury. To w Bilbao w roku 1596 wydano książkę w języku baskijskim (euskara): „Doctrina Christiana en Romance y Bascuence” dr Betolazy.
Żelazo i wojny
Szybki rozwój miasta nastąpił po odkryciu w XVIII w. w otaczających je górach bogatych złóż żelaza i innych metali. Załamanie gospodarki – piszę to w uproszczeniu – nastąpiło w okresie wojen napoleońskich, a następnie trzech wojen domowych znanych jako karlistowskie. Ale i stosunkowo szybko odrodziła się ona od połowy XIX w. Liczba mieszkańców Bilbao wzrosła z 11 tys. w roku 1880 do 80 tys. w 1900. Kolejne straty spowodowała hiszpańska wojna domowa 1936-1939.
Dodaj komentarz