Czersk
Stare zamczysko na Szlaku Jabłkowym
Tu ciekawostka: mimo formalnej chrystianizacji Polski, archeolodzy znaleźli w grobach mnóstwo dowodów dawnych pogańskich praktyk. Przede wszystkim darów: przedmiotów codziennego użytku, broni, ozdób, w tym kosztownych wówczas szklanych paciorków, pierścionków i bransolet. Jedna ze zmarłych kobiet ubrana była w tkaninę przetykaną złotą nitką importowaną z Bizancjum lub Bliskiego Wschodu. W grobach męskich były noże, narzędzia rzemieślnicze i domowe, odważniki, grzebienie, klucze do kłódek.
Tajemnica Magnusa i smoka Wywerna
Najznamienitszym z odkrytych pochówków był grób nr. 609 bardzo bogato wyposażony, z żelaznym mieczem, łańcuchem, złotym pierścieniem, dwiema brązowymi misami itp. Niektórzy badacze uważają, że należały one do Magnusa, syna anglosaskiego króla Harolda II Godwinsona. Znaleziony w grobie wywern – symbol smoka na dwu nogach później trafił do książęcego herbu i godła Czerska.
Cmentarne dzieje wzgórza zakończył dopiero książę Konrad Mazowiecki (1187-1247). Na jego polecenie zasypano teren oraz powiększono wzgórze usypując stromą skarpę od strony zachodniej przygotowując miejsce pod nową warownię. Sprowadził on na Mazowsze cystersów, a po ich nieudanej misji chrystianizacji Prusów, zakonu krzyżackiego.
Wiadomo m.in., że Konrad więził w Czersku swoich konkurentów do władzy w dzielnicy senioralnej. W 1229 r. księcia Henryka Brodatego, a w 1233 małoletniego Bolesława Wstydliwego. Za czasów Konrada na placu po cmentarzu stanęły zrębowe chaty. Przeniósł on z Grójca do Czerska kanoników fundując dla nich drewniany kościół św. Piotra na terenie grodu. Konsekrowany został w roku 1245 jako kolegiata przez biskupa poznańskiego Bogufała II. Rezydencja książęca miała funkcje administracyjne i reprezentacyjne z książęcym kasztelanem, którym w roku 1244 był Piotr Pilch.
Książęta: Trojden I oraz Janusz I Starszy
Czersk stał się w połowie XIII w. centrum politycznej władzy książęcej, którą sprawował w imieniu władcy wojewoda. A także kościelnej z siedzibą archidiakona i kapitułą liczącą kilku kanoników. Nie było jednak w nim jeszcze późniejszego ceglanego zamku. Pierwszym budowniczym tu średniowiecznego grodu został książę mazowiecki, od 1313 r. także warszawski i liwski, Trojden I (ok. 1285-1341). Gród ten stał się jednak tylko obiektem obronnym poprzedzającym powstanie murowanego zamku. Ceglany zamek na miejscu przestarzałego grodu polecił zbudować dopiero ks. mazowiecki Janusz I Starszy (1340-1429).
Wzniesiono go w latach 1388-1410. Zaś murowany w nim kościół św. Piotra przed rokiem 1406. Ale, jak już wspomniałem, wcześniej, bo w pierwszej dekadzie tamtego wieku Wisła płynąca u podnóża wzgórza zamkowego zmieniła bieg odsuwając się o kilka kilometrów, co radykalnie wpłynęło zarówno na losy zamku, jak i Czerska. Pozbawiony dostępu do rzeki stracił atut do szybkiego rozwoju. Książę Janusz I Starszy przeniósł w 1408 r. urzędy stołeczne do prowincjonalnej wówczas, ale położonej na dwu brzegach Wisły Warszawy.
Mimo to jeszcze w XV w. czerski zamek został zmodernizowany. Unowocześniono jego fortyfikacje, a w latach 1526-46 wieże podniesiono z wcześniejszego poziomu murów obwodowych o wysokości 8 metrów do 24 m (południowo zachodniej) z wejściem prowadzącym do niej z murów i do 16 m zachodniej. Zbudowano też monumentalną, na planie kwadratu o bokach ponad 8 m, wysoką na 22 m Wieżę Bramną, najpierw z mostami zwodzonymi dla wozów i koni oraz przejściami dla pieszych. Po bezpotomnej śmierci ostatniego z książąt mazowieckich, Janusza III (1502-26) Mazowsze włączone zostało do Korony Polskiej i stało się własnością królewską.
Rozkwit za królowej Bony i upadek w latach Potopu
W 21 lat później, jako odprawa wdowia po śmierci króla Zygmunta I Starego, Czersk stał się własnością królowej Bony Sforzy (1494-1557). Osiadła ona tu z córkami aż do przymusowego wyjazdu z Polski, z pozostawieniem całego majątku, w roku 1556. Był to ostatni dobry okres w dziejach miasta i zamku. Bona dokonała jego remontu, zamieszkała w murowanym pałacu o rozmiarach 10 x 30 m przylegającym od wewnątrz do zamkowych murów. Na stokach wzgórza założyła winnice, sady i ogrody. Sprowadziła dobry gatunkowo inwentarz gospodarczy i wspierała gospodarkę oraz rzemiosło.
Dodaj komentarz