Noratus
Chaczkary nad jeziorem Sewan
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Kilka kilometrów od zachodniego brzegu górskiego jeziora Sewan w Armenii znajduje się największe obecnie skupisko chaczkarów.
Chaczkary to kamienne stele z wykutymi na nich krzyżami, innymi rysunkami, bogatą ornamentyką, a czasami także napisami informującymi, kogo one upamiętniają, lub kto je ufundował. Są to tradycyjne ormiańskie płyty wotywne poświęcane ważnym wydarzeniom lub ludziom. W 2010 roku wpisane zostały na Listę UNESCO jako niematerialne, kulturalne dziedzictwo ludzkości. Umieszczane były ? i są, chociaż okres ich powszechności minął ?w murach świątyń i klasztorów, przy wejściach do grobowców, na cmentarzach, a także na rozstajach dróg.
Najpiękniejsze płaskorzeźby
Na jednej monolitycznej, ustawionej pionowo płycie kamiennej (a miewają one rozmiary nawet 3 na 2 metry), znajdują się dwa lub więcej krzyży, a także dodatkowe rysunki: głowy, wizerunki świętych, sceny biblijne, sceny z życia osób, które upamiętnia chaczkar, zwierzęta. Wszystko to nierzadko zdobione jest ornamentami, głównie roślinnymi lub geometrycznymi, często o wysokich walorach artystycznych i precyzji wykonania. Szczególnie piękne przypisywane są konkretnym twórcom, lub znajdują się w znanych miejscach. Takim jest chaczkar wykuty w 1291 roku przez mistrza Poghosa znajdujący się w monastyrze Goszawank. W klasztorze Gerhard dzieło mistrzów Timota i Mechtiara wykonane w 1213 roku, a w Haghpat wykuty w 1273 r przez Vahrama. Wiele starych, pięknych i zabytkowych chaczkarów znajduje się w monasterze i siedzibie katolikosa ? najwyższego zwierzchnika Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego w Eczmiadzyniu koło Erywania oraz w przebogatym Muzeum Historycznym w stolicy. Trafić można jednak także na bardziej prymitywnie wykonane chaczkary, lub zniszczone wskutek działania warunków atmosferycznych w ciągu wieków.
40 tysięcy kamieni
Ocenia się, że do naszych czasów dotrwało około 40 tys. chaczkarów. Przy czym znajdują się one nie tylko na obszarze Armenii w jej obecnych granicach, ale i na ziemiach dawnych, należących współcześnie do Gruzji, Turcji i Azerbejdżanu. Najstarszy datowany chaczkar zachowany na terytorium Armenii pochodzi z roku 879. Wykonany został na polecenie królowej Katranidy, żony króla Aszota I Bagratuni, dla monasteru w Garni. Wiele cennych pochodzi z wieków X ? XIII, przy czym na przestrzeni stuleci ich sposób wykonania i ornamentyka ulegały zmianom. Negatywny wpływ na rozwój chaczkarów miały najazdy Seldżuków oraz Mongołów, a następnie podział kraju w wiekach XVI i XVII między Persję i Turcję osmańską. Ale także współcześnie powstaje sporo nowych ?kamiennych krzyży?, również poza granicami Armenii, tam gdzie żyje ormiańska diaspora. Obecnie największym skupiskiem chaczkarów jest, istniejące od średniowiecza, cmentarzysko w Noratusie. Znajduje się ich tu około 900.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Pisz razem z nami
Dlaczego otwarty? Bo jego pisanie nigdy się nie kończy... Bo może go pisać każdy, także Ty...
przyślij swój tekst i zdjęcia
Dodaj komentarz