Warszawa
Cytadela w przededniu zmian

Wkrótce turystyczna atrakcyjność Cytadeli znacznie wzrośnie gdy przenieniosą się do niej Muzeum Wojska Polskiego oraz Muzeum Niepodległości. Niestety, budowa nowego gmachu się opóźnia. Miał być gotowy w 2020 r.
fot: Cezary Rudziński
Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
W Cytadeli mieszczą się już Muzeum Katyńskie i Muzeum X Pawilonu.
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
  • Warszawa. Cytadela w przededniu zmian
Uwaga! Materiał został zamieszczony w naszym portalu już ponad rok temu.
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!

Cytadela warszawska, od niemal 190 lat stanowiąca ważne miejsce w stolicy, nie należy do zbyt popularnych obiektów turystycznych.

Mieszczące się w niej muzea: X Pawilonu i Katyńskie, aktualnie zresztą, w związku z pandemią niedostępne, nie przyciągają wielu turystów. Już niedługo to się zmieni.

Obiekt wojskowy

Chociaż jest to kompleks architektoniczny rozległy, wstęp do niego jest tylko od wschodu, od strony Wisły, a do Muzeum Katyńskiego od południa, z ul. Jeziorańskiego. Natomiast na parokilometrowych murach obronnych, co chwilę spotyka się tablice w czterech językach (polski, angielski, niemiecki i rosyjski), ostrzegające, że jest to obiekt wojskowy i wstęp do niego jest wzbroniony. Mieści się tu przede wszystkim Dowództwo Wojsk Lądowych i inne instytucje militarne. Wkrótce jednak turystyczna atrakcyjność Cytadeli znacznie wzrośnie. Przeniesie się do niej, z dotychczasowej siedziby w Alejach Jerozolimskich, Muzeum Wojska Polskiego.

Zyska ono tu, w nowym gmachu, większe możliwości ekspozycyjne. Budowa nowego, dużego, ciekawie zaprojektowanego gmachu na terenie Cytadeli trwa w miejscu dawnych koszar zburzonych w latach II wojny światowej. Niestety jest opóźniona, gdyż budynek dla Muzeum Wojska i Muzeum Niepodległosci miał być gotowy już w roku 2020. Pojawiły się przeszkody, m.in. w wykopach natrafiono na ludzkie szczątki. Dokończenie tej inwestycji oraz przeniesienie do nowego obiektu zbiorów i przygotowanie ekspozycji wymaga jeszcze trochę czasu, ale już w niezbyt odległym zostaną one udostępnione zwiedzającym. Dodam, że do Cytadeli przeniesione mają zostać później także Centralne Archiwum Wojskowe i Dom Żołnierza Polskiego. Dominantą nowego budynku muzeum z zadaszoną ekspozycją plenerową, która ma stanowić przeciwwagę ekspozycji muzealnej, będzie odtworzony plac Gwardii, zintegrowany z holem muzeum. Ma pełnić funkcje reprezentacyjne.

Kara za powstanie listopadowe

Ale i obecnie Cytadela warta jest poznania w jej dostępnych częściach. Twierdza ta zbudowana została w podstawowej części w latach 1832-34 przez władze carskie po upadku powstania listopadowego 1830-31 roku ogromnym kosztem, podsumowanym w roku 1874, po zakończeniu modernizacji i rozbudowy, na 11 mln rubli w zlocie, czyli 8,5 tony czystego złota. Obecnie stanowiłoby to około 1 340 mln euro. Kosztem tym obciążono kasę miejską Warszawy i Bank Polski. Jako jeszcze jedną karą za antyrosyjski i antycarski zryw Polaków.

Był tu folwark, konwent pijarów, koszary królewskiej gwardii

Nazwana została Cytadelą Aleksandrowską, aby upamiętnić cara Rosji Aleksandra I Romanowa (1777-1825), który uważał się także, a nawet koronował, za króla Polski. I nie miała charakteru twierdzy obronnej w przypadku zagrożenia z zewnątrz, ze strony Prus, lecz była pięścią wiszącą nad niepokornym miastem, a w rezultacie całym krajem. Nigdy też nie odegrała roli militarnej. Jej budowa na zawsze natomiast zmieniła północną, lewobrzeżną część stolicy.

Od XVI w. w miejscu tym znajdował się folwark Fawory, a od XVII w. konwent pijarów, szczycący się pięknymi ogrodami. Położone na wysokim brzegu Wisły nazywane były Pięknym Brzegiem, po francusku Joli Bord, od którego pochodzi obecna nazwą popularnej, pięknej warszawskiej dzielnicy Żoliborz. Do 1725 r. znajdowały się tu też koszary królewskiej Gwardii Koronnej Pieszej, trzech ostatnich królów Polski. I to w tym miejscu, blokując na wiele lat rozwój Warszawy na północ, Rosjanie zbudowali Cytadelę. Aby uzyskać pod nią miejsce, wysiedlono blisko 15 tys. mieszkańców, burząc wiele domów, wśród nich liczne wille zamożnych warszawian i zajmując liczne posesje.

Na wzór cytadeli w Antwerpii

Autorem projektu warszawskiej cytadeli był gen. Iwan Dehn, który wzorował się na cytadeli w niderlandzkiej Antwerpii. Warszawska miała powierzchnię 36 ha i kształt zbliżony do pięcioboku, z najdłuższym bokiem od wschodu, na wiślanej skarpie. Obecnie poniżej, między nią i rzeką, biegnie ruchliwa arteria komunikacyjna z północy na południe – Wisłostrada. Od jej strony są trzy, z pięciu bram na teren Cytadeli. Ma ona umocnienia bastionowe, z połączonych ceglano-kamiennymi murami trzema bastionami i dwoma półbastionami z suchą, głęboką fosą, obecnie ulubionym miejscem spacerów okolicznych mieszkańców.

Umożliwiały one przestrzeliwanie fosy i jej zewnętrznej skarpy we wszystkich kierunkach z kaponier i półkaponier. Skarpę cytadeli, na dole fosy, umacnia Mur Carnota, poza nielicznymi fragmentami znakomicie zachowany i utrzymany. Na placu budowy cytadeli pracowało do 2 tys. ludzi dziennie. Zarówno żołnierzy (służba wojskowa z poboru w armii carskiej trwała wówczas 25 lat), jak i chłopów sprowadzanych z Rosji. Wewnątrz murów wniesiono koszary, siedzibę dowództwa, cerkiew p.w. św. Aleksandra Newskiego oraz inne obiekty.

Funkcja militarna

Po ukończeniu jej budowy, przez kolejne cztery dziesięciolecia modernizowano i rozbudowywano jej poszczególne obiekty, m.in. o zewnętrzne forty. W czasie pokoju w cytadeli stacjonowało po około 5 tys. żołnierzy, ale podczas postania styczniowego nawet 16 tys. W 1837 r. wyposażona była w 217 dział, w 1843 ich liczba wzrosła do 247, a w 1863 do 555.

Czytaj dalej - strony: 1 2 3

Poczytaj więcej o okolicy:

 
Dodaj komentarz
(Dozwolone typy plików: jpg, gif, png, maksymalny waga pliku: 4MB.)
(wymagany, niepublikowany)
Wszystkie materiały zamieszczone na naszym portalu chronione są prawem autorskim. Możesz skopiować je na własny użytek.
Jeśli chcesz rozpowszechniać je dla zysku bez zgody redakcji i autora – szukaj adwokata!
Zamknij