Cieplice Zdrój
Kto napisał pierwszy przewodnik?
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Gdy spacerując po cieplickim deptaku zobaczyłem taką oto tablicę, zdziwiłem się niepomiernie… To prawda, zwykłem postrzegać Tatry, jako miejsce, gdzie rodziła się polska turystyka. A tu proszę… W dodatku napis na tablicy dość enigmatyczny. Bo KTO napisał pierwszy polski przewodnik górski? Nie wiadomo.
Członkowie Towarzystwa Przyjaciół Jeleniej Góry (a w jej granicach leżą dziś Cieplice) fundując tablicę zapomnieli na niej napisać, że przewodnik, o którym mowa, napisała Rozalia Saulson. Książeczkę zatytułowaną Warmbrunn i okolice jego w 38 obrazach zebranych w 12 wycieczkach przez Pielgrzymkę w Sudetach wydała anonimowo w oficynie Korn z Wrocławia w 1850 roku. Zachował się ponoć tylko jeden egzemplarz dziełka i jest on w posiadaniu biblioteki na Piasku we Wrocławiu. Książeczka uznana została pierwszy przewodnik po górach (opisuje spacery wokół Cieplic zakończone wycieczką na Śnieżkę) napisany od początku po polsku. Wcześniej wydawano tłumaczenia z niemieckiego. Przewodniki po Tatrach i Beskidach pojawić się miały później.
Rozalia Saulson – a warto zauważyć, że pierwszy przewodnik po górach napisała kobieta – przyjechała na kurację do Cieplic (Warmbrunn to niemiecka nazwa uzdrowiska) z Warszawy. Była osobą wyznania mojżeszowego, a w jej dorobku pisarskim znajdują się tłumaczenia z niemieckiego i hebrajskiego tekstów natury religijnej, oraz trzy własne dzieła, w tym zestaw modlitw dla Polek wyznania mojżeszowego oraz dzieje Starego Testamentu i Żydów dla młodzieży tegoż wyznania.
Ustalenie nazwiska autorki przewodnika nie było proste. Odkrył je na podstawie analizy treści i dedykacji odautorskiej dopiero w 1972 roku Ryszard Kincel, pisarz, tłumacz, publicysta. Ale w roku 2000, gdy wieszano tablicę, z pewnością już je znano. Wtedy też ukazało się pierwsze współczesne wydanie historycznego przewodnika. Drugie miało miejsce w 2008 roku i zostało ozdobione ilustracjami uczniów liceum plastycznego w Cieplicach i opatrzone obszernymi komentarzami Ivo Łaborewicza, prezesa TPJG. Książeczka ukazała się nakładem Wydawnictwa AD REM.
Errata do tablicy
Spory o to, czy był to pierwszy przewodnik po górach, zostawiam historykom turystyki. Bo co powiedzieć o dziele Ambrożego Grabowskiego pt. Kraków i jego okolice (Kraków 1830), zawierającym rozdziały o Morskim Oku i Czarnym Stawie oraz o Babiej Górze… Ja chciałbym tylko dowiedzieć się od razu, na miejscu, z tablicy, KTO napisał ten pierwszy przewodnik po Warmbrunn i okolicach jego…
Poczytaj więcej o okolicy:
Komentarze: 1
Dodaj komentarz
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Ludzie z centralnej Polski mają rzeczywiście tatrocentryczne spojrzenie na góry, turystykę górską, a zwłaszcza na historię turystyki górskiej. A chyba prawdą jest, że wcześniej się jeździło do śląskich, czyli sudeckich wód. I mógł tam powstać pierwszy przewodnik, czemu nie? Sięgnęłam nawet po historię turystyki Krygowskiego. Wydanie 1973, więc o tej pani nic jeszcze nie było wiadomo, ale i o poznawaniu Sudetów też nic nie ma. No – bardzo niewiele.