Łemkowszczyzna
Ziemia nostalgiczna, tajemnicza…
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Naznaczona ortodoksyjnymi krzyżami, napisami w dziwnym języku, kreślonym cyrylicą, cerkiewkami krytymi gontem, z bulwiastymi kopułami dachów i domostwami w formie długich chyży.
Tradycyjna Łemkowszczyzna pokrywa się z Beskidem Niskim i częścią Beskidu Sądeckiego – te ziemie od wieków zamieszkiwali Łemkowie.
Z czym kojarzy się etniczna spuścizna Łemków?
To charakterystyczne stroje z lnu, płótna i skór, plisowane kobiece spódnice, ozdobne krywulki z drobnych koralików, męskie lajbiki czy cuchy z brązowego sukna. Charakterystyczna kuchnia z prostych lokalnych produktów: ziemniaki czyli kompery, placki zwane opalankami, kulki serowe – homiłky, placki z kiszoną kapustą – fuczki, zupy: war i kisiełyca oraz kiszeniaki – gołąbki zawijane w liście kiszonej kapusty to tylko niektóre z przysmaków regionalnej kuchni łemkowskiej.
Łemkowskie rzemiosło reprezentowali łyżkarze z Nowicy, dziegciarze z Bielanki czy maziarze z Łosi. Ci ostatni na swych maziarskich wozach przemierzali Europę aż na Bałkany, do Królewca czy Jekaterynburga, wożąc w beczkach cenną maź uzyskana z destylacji ropy naftowej. Ich okrzyki „ mazi, mazi,komu maaazi ?!” rozpoznawalne były wśród szerokiej klienteli. Maziarze to łemkowska elita, bogacze, nosili się z pańska i mieli murowane domy, wzorowane na oglądanych za granicą posiadłościach szlacheckich.
Nazwa „Łemkowie” pochodzi od często używanego przez nich słowa „łem”, które oznacza „tylko”. W innych rejonach – na Słowacji, Ukrainie nazywano ich Rusnakami czy Rusinami. Językowo Łemkowie należą do Słowian, ich język to jedna z odmian ukraińskiego, silnie zmodyfikowana przez sąsiedztwo z językiem polskim i słowackim. Łemkowie byli początkowo pasterzami bydła, a ich wędrowny tryb życia wpłynął na duże lokalne modyfikacje języka. Łemkowie przedstawiani są jako barwna, karpacka grupa etnograficzna.
Warto wiedzieć
Przynależność do grupy Łemków podczas przeprowadzonego w 2011 r. narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań zadeklarowało 9 641 obywateli polskich. Brutalnie wysiedleni w wyniku akcji „Wisła” rozpoczętej w 1947 roku, (potępionej przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej w 1990 r.), przeniesieni zostali głównie na ziemie zachodniej Polski. Współcześnie jedynie część Łemków mieszka na terenach historycznej Łemkowszczyzny, w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim i nowosądeckim. Pozostałościami po wysiedleniach są w Beskidzie Niskim rozległe puste tereny, gdzieniegdzie zdziczałe sady, zarośnięte ruiny domostw.
Współpraca: Jarosław Nowicki, Milena Nowicka, Martyna Truchan
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz