Nowy Żmigród
Macewy stoją na wzgórzu przy drodze
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Nie pamiętam cmentarza w miasteczku Nowy Żmigród z dawnych wędrówek? Pewnie zarośnięty i zapomniany pozostawał z dala od turystycznych szlaków.
Teraz jest inaczej: pokazany na mapce w centrum miasta, opisany na krajoznawczej tablicy, oznaczony tablicą opowiadającą o historii żmigrodzkich Żydów. A przede wszystkim odkrzaczony, uporządkowany, jeśli nie w całości, to w znacznej części. Cały czas trwają tu prace, których celem jest przywrócenie zabytku do należytego stanu. A przynajmniej ? przyzwoitego. To zasługa Towarzystwa Miłośników Nowego Żmigrodu, którego staraniem od 2008 roku na cmentarzu są prowadzone cykliczne prace porządkowe. Kirkut znajduje się po prawej stronie drogi w kierunku Jasła, nieco za miastem, kilkaset metrów za stacją benzynową i cmentarzem katolickim.
600 lat historii
Cmentarz żydowski w Nowym Żmigrodzie powstał najpewniej na początku XVI wieku (w tym samym czasie stanęła też synagoga), choć pierwsze wzmianki o osiedlaniu się Żydów w miasteczku pochodzą z 1410 roku. Przybywali tu staraniem Stadnickich, właścicieli miasta, którzy w prężnej gospodarczo społeczności widzieli motor rozwoju. Sto lat później gmina żydowska stanowiła już połowę mieszkańców i ta proporcja, mniej więcej, zachowała się do II wojny światowej. Podczas wojny hitlerowcy wymordowali ogromną większość żmigrodzkich Żydów, wielu spoczywa we wspólnej mogile na przełęczy Hałbów.
Macewy stare i nowe
Dziś cmentarz ciągnie się wzdłuż polnej drogi. Przylega do niej zbudowanym z polnych kamieni murem, dalej oddziela go tylko drewniane ogrodzenie. Na powierzchni dwóch hektarów zachowało się wiele macew. Nie potrafię podać ich liczby, w różnych publikacjach udało mi się znaleźć informacje bardzo rozbieżne: od 250 do 600! Prawda zapewne jest gdzieś pośrodku. Niestety w dużej części macewy są zniszczone i porozbijane, ocenia się, że sto jest w naprawdę dobrym stanie. Zniszczenia są zarówno efektem działalności i hitlerowców, jak i powojennych wandali. Najstarszy zidentyfikowany nagrobek pochodzi z 1742 roku. Najnowszy, z 1955 roku, należy do ostatniego żmigrodzkiego Żyda ? Pinkasa Wohlmuta, który przetrwał wojnę i trudne powojenne czasy.
Warto wiedzieć
* W Nowym Żmigrodzie nie ma budynku synagogi ? została spalona przez Niemców w 1939 roku.
* Latem 2012 roku odsłonięto w rynku niewielką tablicę poświęconą pamięci żmigrodzkich Żydów.
Poczytaj więcej o okolicy:
Zajrzyj na te strony:
- o innych cmentarzach w Nowym Żmigrodzie w naszym portalu
Komentarze: 3
Dodaj komentarz
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
To może śmieszne, ale to zdjęcie (główne – dodam) pokazuje to coś: Tu droga prosta, a tam, za murem, jakieś inne sprawy. Ale to tylko takie nocne skojarzenia…
A ja zupełnie nie rozumiem komentarza…Zdjęcie pokazuje prostą drogę, mur, za nim macewy na pochylonym terenie , czyli jest to wzgórze.A co to ma być to „coś”…to nie wiem.
Bo tu chyba nie ma nic do rozumienia. Można poczuć, można nie.