Jadąc w stronę Eisenach od południa drogą nr 19 zobaczyłam drogowskaz: Möhra  Lutherstammort. To znaczy Möhra, miejscowość, z której pochodzi Marcin Luter.

Sam reformator urodził się w Eisleben w Saksonii, dzieciństwo spędził w Mansfeld. Dlaczego więc tu? Otóż z miejscowości Möhra, położonej około 15 km na południe od Eisenach i zamku Wartburg, wywodzili się jego przodkowie. Tu w 1459 r. urodził się jego ojciec Hans, tu mieszkał przez pewien czas z żoną Małgorzatą z domu Lindemann, tu urodził się starszy, o nieznanym imieniu, brat Marcina.

Chłopskie korzenie

Miejscowość ma dawne korzenie, notowana jest po raz pierwszy w 1257 r. W XV i XVI wieku rodzina Luder ? nazwisko Luther przyjął dopiero Marcin w 1512 r. ?  posiadała aż pięć gospodarstw w Möhra i była jedną z dawnych i bogatych rodzin chłopskich. Ponoć historia okolicy zna także jakiegoś rycerza Wigand von Lüder, ale sam reformator, opowiadając o sobie, odwoływał się zawsze do chłopskich korzeni.

Dlaczego wyjechali?

Co spowodowało, że Hans, z małym synem i ciężarną żoną w 1483 r. opuścił rodzinną wioskę? Na to znalazłam dwa wytłumaczenia. Bardziej prawdopodobne jest takie, że skoro tutejsza tradycja nakazywała chłopom w Turyngii przekazywanie całego majątku najmłodszemu synowi, najstarszy musiał ruszyć w świat i gdzie indziej szukać szczęścia i pieniędzy. Bardziej romantyczne uzasadnienie, pozostające jednak na pograniczu legendy mówi o tym, że Hans w jakimś sporze zabił sąsiada i musiał uciekać za granicę ? do Saksonii. To były wtedy odrębne państwa. Faktem jest, że rodzina przez Eisleben trafiła do Mansfeld, gdzie przedsiębiorczy Hans Luder zajął się górnictwem i dorobił nawet słusznego majątku.

Kościół pod wezwaniem

Marcin odwiedził miejscowość przodków tylko raz ? 3 i 4 maja 1521 roku, gdy wracał z sejmu w Wormacji, gdzie otrzymał zakaz rozpowszechniania swych poglądów? To było tuż przed porwaniem i uwięzieniem na zamku Wartburg (o nim napiszę osobno). Wygłosił wtedy kazanie na placu wiejskim i ponoć dziwił się, że większość mieszkańców okolicy nosi jego rodowe nazwisko? Mała kaplica, która wtedy znajdowała się na wzgórzu została wkrótce rozbudowana i w 1560 r. stała się kościołem Marcina Lutra. Stoi on do dziś. Warto wejść do środka i zwrócić uwagę na malowany strop i empory.

Z Biblią w ręce

Przed kościołem, przy głównym wioskowym placu, dziś Lutherplatz, stoi pomnik Marcina Lutra w pełnej postaci z obowiązkową biblią w ręce. Na cokole trzy sceny z życia reformatora: opublikowanie tez, uprowadzenie i tłumaczenie Biblii na zamku Wartburg. Pomnik odsłonięto go z wielką pompą w 1861 roku, uroczystościom towarzyszyły występy licznych chórów i orkiestr wojskowych. W czasie II wojny opór miejscowych mieszkańców uratował monument od przetopienia na armaty? Odnowiono go w 1991 r.

Dom z pruskiego muru

Przy tym samym placu stoi dom, uznawany za rodową siedzibę Ludrów. Ten jednak, w którym urodził się ojciec Marcina już nie istnieje. Obecny pochodzi z początków XVII wieku i został zbudowany na fundamentach wcześniejszego, zniszczonego pożarem. Zresztą w Möhra było kilka domów należących do tej rodziny, ale zakłada się, że ten właściwy musiał  znajdować się w pobliżu kościoła. Wnętrza się nie zwiedza, dom oznacza jedynie stosowna tablica. W siedzibie gminy natomiast urządzono Lutherzimmer, izbę pamięci, bardzo skromniutką, bo i skąd brać eksponaty? Gdyby ktoś chciał zajrzeć, trzeba poprosić o jej otwarcie w kawiarnio-piekarni na parterze.

Warto wiedzieć

W sumie miejscowość maleńka, na uboczu. Zaglądają tu jednak niemieckie emeryckie i szkolne wycieczki. Żeby tam jechać specjalnie, to bez przesady, ale można zatrzymać się po drodze.

Przeczytaj także...

Mansfeld. Szkolne doświadczenia Marcina Lutra

Autorka: Anna Ochremiak

Biografowie zgodnie twierdzą, że Marcin uczniem był dobrym, lecz cichym. Nie lubił jednak szkoły, zwłaszcza jej brutalnego drylu. Być może te doświadczenia stały się praprzyczyną wezwania do reformy szkolnictwa przez dorosłego już kaznodzieję.

Eisleben. Dom narodzin Marcina Lutra

Autorka: Anna Ochremiak

Miasto już w 1693 roku urządziło tu miejsce pamięci, a budynek (i instytucja) uchodzą za pierwsze muzeum w całych Niemczech i jedno z najstarszych na świecie.

Mansfeld. Dom rodziców Marcina Lutra

Autorka: Anna Ochremiak

Co przypomina w miasteczku o wielkim reformatorze? Przede wszystkim – nazwa. W 1996 roku przybrało ono drugi człon nazwy, teraz to Mansfeld-Lutherstadt. Podobnie jak Eisleben i Wittenberga. Zachował się też dom rodziców.

Poczytaj więcej o okolicy:

Weberstedt. Jakie będą losy Raju Trabanta?

Norymberga. Zabawki nie do zabawy

Eisenach. Tu Luter śpiewem zarabiał na życie

Apolda. Wieża ku czci kanclerza Bismarcka