Marcin Luter (Martin Luther), inicjator reformacji w Kościele, urodził się 10 listopada 1483 roku w Eisleben w Saksonii-Anhalt, w istniejącym do dziś domu przy obecnej Lutherstraße. 

I choć nie mieszkał tu długo – już wiosną następnego roku rodzina przeniosła się do pobliskiego Mansfeld – dom ten otoczony jest opieką i znajduje się w nim niewielkie muzeum.

Najstarsze muzeum w Niemczech

Miasto już w 1693 roku urządziło tu miejsce pamięci, a budynek (i instytucja) uchodzą za pierwsze muzeum w całych Niemczech i jedno z najstarszych na świecie. Nie ma tu pamiątek po samym reformatorze, ale eksponując sakralne zabytki z epoki, obrazy, sztychy, starodruki i uzupełniając wystawę nowoczesnymi multimedialnymi prezentacjami, muzeum snuje opowieść o mieście i jego górniczej przeszłości, o rodzinie Lutrów, religii i o życiu w Saksonii na przełomie XV i XVI w.

Tajemnicza zmiana nazwiska

Dowiadujemy się tu, że ojciec reformatora nazywał się  Hans Luder. Dorosły już Marcin zmienił nazwisko. Dlaczego? Bo było niezbyt eleganckie. Słowo „Luder” ma  po niemiecku niemiłe znaczenia (łachudra, ścierwo, padlina, suka). Drobna korekta na Luther, bo tak w oryginale pisze się to nazwisko, pozwoliła powiązać znaczenie nowej jego wersji z greckim słowem eleutheros – wolny. Inni  biografowie doszukują się tu zbitki słów „laut”,  jako głośny, w sensie – znany oraz „Herr”, czyli pan. Znany człowiek – po prostu.

Z roli do kopalni

Hans Luder urodził się We wsi Möhra koło Eisenach. Pochodził z niezamożnej rodziny wolnych chłopów, tzw. dziedzicznych czynszowników. Jako najstarszy z czterech braci, nie mógł przejąć gospodarstwa po swoim ojcu, bo ówczesnym zwyczajem ziemię dziedziczył najmłodszy syn. Starsi musieli szukać szczęścia w świecie. Hans zatrudnił się jako górnik, a następnie hutnik, z czasem dorobił się solidnego majątku, stał się właścicielem górniczo-hutniczych przedsiębiorstw, zasiadał nawet we władzach miasta Mansfeld.  Zanim jednak to się stało, ożenił się z Małgorzatą z domu Lindemann, pochodzącą z mieszczańskiej rodziny z Eisenach. Wkrótce po narodzinach Marcina przenieśli się do Mansfeld, tam już wychowywał się przyszły reformator.

Warto wiedzieć

* Marcin Luter przez całe życie był blisko związany z Mansfeld, odwiedzał też często Eisleben. Odwiedzał klasztor św. Anny, założył tu szkołę, konferował z powstańcami chłopskimi. Zmarł w roku 1546 także w Eisleben. Również ten dom jest muzeum i miejscem pamięci.
* W 1946 r. Eisleben otrzymało drugi człon nazwy „Miasto Lutra” – Lutherstadt. Domy Marcina Lutra – dom narodzin i dom śmierci przy Andreaskirchplatz oraz zabytki związane z jego pobytami w mieście, zostały wpisane w 1996 r. na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Przeczytaj także...

Mansfeld. Dom rodziców Marcina Lutra

Autorka: Anna Ochremiak

Co przypomina w miasteczku o wielkim reformatorze? Przede wszystkim – nazwa. W 1996 roku przybrało ono drugi człon nazwy, teraz to Mansfeld-Lutherstadt. Podobnie jak Eisleben i Wittenberga. Zachował się też dom rodziców.

Mansfeld. Szkolne doświadczenia Marcina Lutra

Autorka: Anna Ochremiak

Biografowie zgodnie twierdzą, że Marcin uczniem był dobrym, lecz cichym. Nie lubił jednak szkoły, zwłaszcza jej brutalnego drylu. Być może te doświadczenia stały się praprzyczyną wezwania do reformy szkolnictwa przez dorosłego już kaznodzieję.

Möhra. Rodowa siedziba Marcina Lutra

Autorka: Anna Ochremiak

W XV i XVI wieku rodzina Luder – nazwisko Luther przyjął dopiero Marcin w 1512 r. – posiadała aż pięć gospodarstw w Möhra i była jedną z dawnych i bogatych rodzin chłopskich.

Poczytaj więcej o okolicy:

Naumburg. Z wizytą u śmiejącej się Polki

Lipsk. Zacznij od Bacha... Jana Sebastiana

Torgawa. Fara, a w niej epitafium pani Lutrowej

Drezno. Pomnik Lutra stoi przed Frauenkirche