Lesko
Niezwykłe zabytki żydowskiej kultury
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Lesko to niewielkie, powiatowe miasto urzekające ciszą i nieco senną atmosferą. Przed II wojną światową zamieszkane było w większości przez ludność żydowską.
Przyjęło się uważać, że Żydzi przybyli na te tereny już u schyłku XV stulecia, uciekając przed prześladowaniami w Hiszpanii. Na ponad cztery wieki znaleźli w Lesku bezpieczną przystań żyjąc tu i umierając. I dziś to właśnie pamiątki ich kultury przyciągają do miasta większość
turystów.
?Nic tu innego jak tylko dom Boży?
Zwiedzając Lesko nie można pominąć synagogi. Jest naprawdę niezwykła. Wybudowana w stylu manierystycznym w XVII w., z okrągłą, ceglaną wieżą w jednym z rogów nie przypomina mi żadnej widzianej poprzednio bożnicy. Fasadę z czerwonej cegły zdobią tablice Mojżesza i hebrajski napis, który, jak informuje tablica obok, oznacza: O jakimże lękiem napawa to miejsce! Nic tu innego jak tylko dom Boży. Charakterystyczna dla budowli wieża jest świadectwem obronnej funkcji, którą pełniła świątynia- synagoga należała niegdyś do systemu fortyfikacyjnego Leska. Pod wieżą znajdowało się natomiast więzienie dla Żydów.
Wystrój bożnicy nie zachował się, także sama synagoga uległa poważnemu zniszczeniu w czasie ostatniej wojny. Pomogły jej dopiero gruntowne remonty w latach 60. Obecnie we wnętrzu urządzono salę wystawową.
Brama otwiera się z trudem…
Spod synagogi biegnąca w dół ulica już po chwili doprowadzi nas do starej, zardzewiałej bramy. To wejście na cmentarz żydowski, jeden z najstarszych i najcenniejszych w Polsce. Brama otwiera się z trudem, pokonać trzeba jeszcze strome, zmurszałe schody, by znaleźć się na szczycie zalesionego wzgórza. Wśród krzewów i chaszczy ukryte są macewy, niektóre w stanie katastrofalnym, inne pięknie zachowane. Łącznie do dzisiejszych czasów przetrwało ok. 2000 nagrobków i ich fragmentów, najstarszy pochodzi z 1548 r. Tak stare macewy zobaczyć można jeszcze tylko na kilku kirkutach w Polsce.
W 1995 r. na cmentarzu uroczyście złożono prochy i postawiono pomnik ku czci pomordowanych w obozie zagłady w Bełżcu. To tam w tragiczny sposób zakończyła się historia większości tutejszych Żydów.
Ta synagoga i na mnie zrobiła ogromne wrażenie – z zewnątrz. Gorzej wewnątrz. Sklep galeria w środku. To dobrze, że budynek jest wykorzystywany, ale współczesne obrazy i rękodzieła, także ikony, nie pasowały do wnętrza.