Ogromny kirkut w Tarnowie jest jednym z najstarszych, najciekawszych i w sumie nieźle zachowanych cmentarzy żydowskich w Małopolsce. Najstarsze nagrobki pochodzą z XVII wieku, z czasów, gdy społeczność żydowska w Tarnowie rozrastała się najszybciej. Nekropolię złożono na terenie podtarnowskiej wsi Pogwizdów w drugiej połowie XVI wieku.

Na cmentarzu znajdziemy macewy oznaczające miejsce spoczynku przedstawicieli najsłynniejszych tarnowskich rodów: Maschlerów, Szancerów, Brandstetterów i innych. Szczególne miejsce zajamują nagrobki miejscowych uczonych rabinów ? Samuela Horowitza (zm. W 1713 roku), Izaka Ajzyka zm. w 1756 roku, Elezera Ben Icchaka  (zm. w 1811 roku). Do grobu syna słynnego cadyka z rodu Halbersztamów pielgrzymują chasydzi bobowscy i sieniawscy.

Pierwsza wojna światowa zaznaczyła swój czas, a także Tarnów,  mogiłami żołnierzy armii austro-węgierskiej wyznania mojżeszowego. Pochowano tu ponad 50 osób, które zmarły w miejscowym szpitalu. Druga wojna światowa na tarnowskim cmentarzu zaznaczyła się znacznie tragiczniej. Niemcy zaczęli od tego, że zdewastowali nekropolię. Od 1942 do 1943 roku, w czasie gdy likwidowali tarnowskie getto, tu właśnie masowo mordowali Żydów. Po wojnie stanął tu pomnik upamiętniający tysiące ofiar hitlerowskiego terroru. Pomnik ma kształt złamanej kolumny ? to symbol przerwanego życia. Autor pomnika, David Beker, wykorzystał do budowy jedną z kolumn pozostałą po zburzonej Synagodze Nowej.

W czasach Peerelu tarnowski kirkut niszczał, jak większość żydowskich cmentarzy. Od dwudziestu lat jest jednak stopniowo podnoszony z ruiny i przywracany dawnej świetności. Wycięto już krzaki, postawiono powalone macewy. Teren cmentarza otoczono nowym płotem, pomniki są stopniowo restaurowane.

Warto wiedzieć

Kuta z żelaza przedwojenna brama cmentarza znajduje się obecnie w Waszyngtonie, w tamtejszym Holocaust Memorial Museum. Podarował ją temu muzeum prezydent Lech Wałęsa podczas amerykańskiej wizyty w 2001 roku.

Przeczytaj także...

Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś

Autor: Cezary Rudziński

Taka bożnica, zachowała się w Czechach tylko jedna i stanowi unikat na skalę światową. Jest dziś celem pielgrzymek i muzeum.

Tarnów. Zostały tylko kolumny

Autorka: Małgorzata Raczkowska

Niewielki drewniany daszek, wsparty na metalowych słupach chroni to, co zostało z najstarszej synagogi w Tarnowie, zasłużenie zwanej Starą. To pomnik przypominający los połowy mieszkańców miasta, którzy zginęli w czasie okupacji.

Wojsławice. Przy rynku stoi synagoga…

Autorka: Zuzanna Grabska

Choć zdewastowana, przebudowana i pozbawiona pierwotnych dekoracji, Nowa Synagoga przetrwała do naszych czasów i na początku lat 90. została wyremontowana i adaptowana do współczesnych potrzeb: mieści się w niej biblioteka.

Poczytaj więcej o okolicy:

Tarnów. Jedyne muzeum kultury romskiej

Tarnów. Szlakiem drewnianych kościołów

Tarnów. Najpiękniejszy dworzec kolejowy

Tarnów. Do Bema przez seklerską bramę