Międzyodrze
Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Odry

Doliny zalewowe są w Europie rzadkością. Niemal wszędzie rzeki zostały uregulowanie i skanalizowane. Dolina zalewowa jest jednak uzależniona od rzeki – ona bowiem dostarcza jej wody i wciąż zmienia jej wygląd.
fot: Halina Puławska
Międzyodrze. Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Odry
Obszary zalewowe na dzikich terenach parku najlepiej jest podziwiać z wody, płynąc po starorzeczach i kanałach. Pieszo się nie da.

Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Odry powołany został decyzją wojewody w 1993 r. Obszar parku zajmuje obecnie powierzchnię 6009 hektarów.

Park rozciąga się między dwiema odnogami rzeki – Odrą Wschodnią (Regalicą) i Odrą Zachodnią, które od Widuchowej po Szczecin tworzą tzw. Międzyodrze.

Obszar ten leży zaledwie kilka metrów nad poziomem morza i jest poprzecinany gęstą siecią kanałów, rowów i zbiorników wodnych o łącznej długości co najmniej 200 km. Istnieją tu naturalne zbiorowiska roślin i zwierząt charakterystyczne dla dużych dolin rzecznych, niemal nienaruszone przez człowieka. Znajduje się na największym fluwiogenicznym torfowisku niskim w Europie Zachodniej i Środkowej mającym – w porównaniu z innymi dolinami rzecznymi – unikalną florę i faunę. Mają tu swoje siedliska rośliny i zwierzęta zagrożone wyginięciem. Międzyodrze zalewane jest w czasie powodzi. Jest jednym z największych powstałych z powodu wylewów rzecznych mokradeł i trzęsawisk w Europie Środkowej.

Natura 2000

Obszarowi między rozgałęzieniem Odry charakter nadają turzyce, rośliny turzycowate, trzciny oraz kilka lasów łęgowych z wierzbami, topolami i olszynami. Chronione są obszary torfowiska zalewowego tak samo jak i poszczególne gatunki, wśród których są rzadkie i zagrożone wymarciem zwierzęta i rośliny, w tym liczne gatunki ptaków. Dlatego teren ten objęty został programem Natura 2000.

Nazwą Natura 2000 określa się powiązaną sieć obszarów chronionych, która od 1992 r. tworzona jest na terenie Unii Europejskiej. W Dolinie Dolnej Odry istnieje pięć takich obszarów zajmujących całą Dolinę Dolnej Odry. Rzeka łączy je, przepływając przez polski Cedyński Park Krajobrazowy, niemiecki Park Narodowy Doliny Dolnej Odry i polski Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Odry.

Rośliny i zwierzęta

W Parku Krajobrazowym skatalogowano obecnie 427 gatunków roślin – najbardziej interesujący jest świat roślin wodnych ze zbiorowiskami, które w większości krajów europejskich już nie występują lub są bardzo rzadkie, takimi jak różdżyca pływająca i grzebieńczyk wodny. Do rzadkich i chronionych roślin obszaru chronionego należą między innymi grążel biały i żółty oraz salwinia pływajaca, arcydzięgiel litwor, rauwolfia żmijowa, kalina koralowa, łączeń baldaszkowy, bobrek trójlistkowy, starzec błotny, czarna porzeczka czy groszek błotny.

Na terenie Parku odnotowano obecnie ponad 250 gatunków ptaków. Obszar ten stanowi ważny południkowy korytarz przelotu wielu ptaków wodnych – gęsi około 20 tys. osobników i żurawi do 10 tys. osobników. Spośród zagrożonych gatunków ptaków należy wymienić orła bielika, rybołowa, kanię czarną i rudą, uszatkę błotną, wąsatkę oraz rzadką na całym świecie – wodniczkę.

Najważniejszymi chronionymi ssakami  w parku krajobrazowym są bóbr (obecnie występuje 20 rodzin) i wydra. Ssaki owadożerne reprezentowane są przez jeża europejskiego, kreta europejskiego oraz przez kilka gatunków nietoperzy. Buszują w parku gryzonie – nornice, myszy, szczury – piżmowy i wędrowny. Pojawiają się dziki i sarny. Spośród ryb nie brakuje tutaj leszczy, piskorzy, sumów, okoni, sandaczy, a także rzadkich i chronionych kiełbi, minogów, miętusów i kóz. Wśród bezkręgowców obecne są różne gatunki ślimaków, małżów, pijawek, motyli. Niektóre z nich wpisane są na Czerwoną Listę zagrożonych gatunków roślin i zwierząt. Są to między innymi ślimak żyworodkowaty, sójka malarka, modraszek i pająk tygrzyk paskowany.

Zasługi Paula Robiena

Był taki wybitny człowiek – Paul Robien (1882-1945) – uważany za bezpretensjonalnego i skromnego ornitologa, obrońcę przyrody i i aktywistę ochrony przyrody. Stał się wizjonerem ruchu ekologicznego w Niemczech. W 1922 r. osiedlił się na wyspie Mönne (dziś Sadlińskie Łąki), gdzie założył stację przyrodniczą. Jego staraniem w 1926 r. na mocy rozporządzenia policyjnego wyspa została uznana za rezerwat przyrody, a tym samym za pierwszy obszar ochrony ptaków w pomorskiej części Doliny Dolnej Odry.

Na rozlewiskach

Doliny zalewowe są w Europie rzadkością. Niemal wszędzie rzeki zostały uregulowanie i skanalizowane. Dolina zalewowa jest jednak uzależniona od rzeki – ona bowiem dostarcza jej wody i wciąż zmienia jej wygląd. Dolina zalewowa Dolnej Odry jest unikatowa pod względem różnorodności roślin i zwierząt oraz ich siedlisk. Prócz tego jej warunki naturalne są wspólne dla Niemiec i Polski. Projekt „Harmonizacja i optymalizacja zarządzania obszarami Natura 2000 w transgranicznym obszarze Doliny Dolnej Odry” powstał w toku wieloletniej współpracy stron niemieckiej i polskiej dla obszarów chronionych na tym terenie. Każde zalanie doliny modeluje ją, po czym wyłania się krajobraz odmieniony. Wszystko jest w ruchu, nic nie pozostaje takie jakie było.

Obszary zalewowe na dzikich terenach parku najlepiej jest podziwiać z wody, płynąc po starorzeczach i kanałach. Pieszo się nie da. Szeroka od dwóch do czterech km i długa na 60 km Dolina Dolnej Odry rozciąga się od Hohensaaten po Szczecin. Najbardziej wartościowe przyrodniczo i krajobrazowo tereny zostały objęte ochroną jako rezerwaty. Po polskiej stronie są to: Kurowskie Błota (31 hektarów) gdzie odbywa się lęg czapli siwej, Kanał Kwiatowy (3 hektary) i Klucki Ostrów (49 hektarów) gdzie ma kolonię lęgową m.in. mewa śmieszka.

Unikalna Dolina Dolnej Odry w Polsce nie ma jeszcze statusu parku narodowego. W tym roku (2024) powołany został zespół do opracowania walorów i zadań Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry. Co przemawia za podniesieniem rangi przyrodniczej Parku? O tym powyżej.

Poczytaj więcej o okolicy:

Dodaj komentarz
(Dozwolone typy plików: jpg, gif, png, maksymalny waga pliku: 4MB.)
(wymagany, niepublikowany)
Wszystkie materiały zamieszczone na naszym portalu chronione są prawem autorskim. Możesz skopiować je na własny użytek.
Jeśli chcesz rozpowszechniać je dla zysku bez zgody redakcji i autora – szukaj adwokata!
Zamknij