Morze Śródziemne
Śródziemnomorze, czyli między ziemiami
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Morze Śródziemne rozlewa się pomiędzy Europą, Afryką i Azją. Bardzo wąską Cieśniną Gibraltarską uzyskuje ono na zachodzie styk z Oceanem Atlantyckim, do którego bocznych mórz się zalicza.
Na północo-wschodzie Dardanele, morze Marmara oraz Bosfor komunikują je z Morzem Czarnym, zaś na południo-wschodzie sztuczny Kanał Sueski gwarantuje mu łączność z Morzem Czerwonym (Ocean Indyjski). Zgodnie ze swą nazwą, odnoszącą się do zamkniętego usytuowania, w tym przypadku między trzema kontynentami, jest ono akwenem bardzo silnie otoczonym lądem. Powierzchnia morza to ponad 2,5 mln km2 (przy inkluzji Marmara Denizi czyli antycznej Propontydy). Tak gigantyczny interkontynentalny obszar wodny podlega oczywiście rozczłonkowaniu na szereg mniejszych jednostek, tj. albo mórz o własnych nazwach, albo większych zatok, przy delimitacji rzecz jasna mniej lub bardziej umownej. W partii zachodniej będą to między innymi Morze Alborańskie i Morze Balearskie, Zatoka Lwia, Morze Liguryjskie i Morze Tyrreńskie; we wschodniej zaś Morze Adriatyckie, Morze Jońskie, Morze Libijskie, Morze Egejskie, Morze Lewantyńskie.
Wszystkie one dzielą się jeszcze dalej, zwłaszcza w części wschodniej (np. Zatoka Wenecka, Morze Kreteńskie). Istnieje też, choć rzadko używany, podział z wyodrębnieniem partii centralnej, stanowionej przez akweny rozlane wokół zajmującego takąż pozycję Półwyspu Apenińskiego (poza paroma wyżej wymienionymi Cieśnina Sycylijska i Mała Syrta). Długość równoleżnikowego akwenu wynosi ze zachodu na wschód około 4 tysiące km, podczas gdy maksymalna szerokość, z północy na południe mierzona od Chorwacji po Libię, to jakieś 800 km. Na morzu dość mnogo zalegają różnych rozmiarów wyspy tudzież grupy wysp. Zdecydowanie największe to Sycylia oraz tylko trochę jej ustępująca Sardynia, politycznie obie jako autonomiczne regiony w składzie Włoch, zaś dalsze z większych w spadającej kolejności to Cypr, Korsyka i Kreta.
Ze wschodu na zachód, omalże pośrodku akwenu, wyrasta łańcuszek wysp tworzony przez Cypr i Kretę, Maltę i Sycylię, Sardynię i Korsykę, Baleary. Włoska Sycylia jest ze swymi ponad pięcioma milionami mieszkańców także wyspą zdecydowanie przodującą ludnościowo; natomiast Cypr i Malta to jedyne wyspiarskie państwa całego megaregionu. Rozciągnięte od Bosforu po Słupy Heraklesa generalnie przyjmuje śródziemne morze kształt prostokąta (choć może bardziej trapezu, jako iż jego bok zachodni, kształtowany przez Półwysep Iberyjski, schodzi skośnie ku południo-zachodowi i niemal zlewa się tam z Afryką).
Pirenejski, Apeniński, Bałkański
Obszar śródziemnomorski da się opisać przy zastosowaniu nazwijmy to fasad, dwóch lub czterech, mianowicie północnej i południowej, plus, ale chyba raczej w ich obrębie niźli osobnych, zachodniej i wschodniej. Daleko bardziej rozczłonkowana europejska elewacja północna zasadniczo budowana jest przez trzy wielkie górzyste półwyspy. Idąc ze wschodu na zachód są to Półwysep Bałkański, a dokładniej jego południowa, grecka vel helleńska połać, dodatkowo zakończona Peloponezem, de facto czymś w rodzaju półwyspo-wyspy. Dalej, jak już wspomniano, centralnie wyrasta niezwykle oryginalnego kształtu, przypominającego but, Półwysep Apeniński czyli Półwysep Włoski. Natomiast daleki zachodni kraniec okupowany jest przez Półwysep Iberyjski, wymiennie znany jako Półwysep Pirenejski, a jeszcze inaczej po prostu Półwysep Hiszpański.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz