Tatew
Ormiański klasztor, jeszcze w odbudowie
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Monastyr Tatew położony w linii prostej o 170, zaś drogą o 250 km od Erywania, ma długie, bogate, lecz także burzliwe dzieje. Powstawał w wiekach IX-XIII, ale na miejscu z przeszłością sakralną.
Według przekazów to na tym wzgórzu pochowany został św. Eustathius (Eustachy), jeden z 70 uczniów apostoła Tadeusza Judy, który głosił wiarę chrześcijańską na ówczesnych ziemiach Armenii. W IV w, gdy religia ta stała się państwową, wybudowano w tym niemal niedostępnym miejscu pierwszy kościół. Poświęcił go sam chrzciciel Armenii, św. Grzegorz Oświeciciel.
Siedziba biskupów
Od V wieku kościół ten był miejscem pielgrzymek. Na tablicy informacyjnej w pięciu językach czytam, że w końcu VIII w. Tatew stał się siedzibą biskupa. W roku 839 biskup Dawid otrzymał od księcia sjunickiego Filipa otaczające jego siedzibę wsie. Zaś w 844 roku książę podarował klasztorowi wieś Tatew z sąsiednimi ziemiami. Za oficjalną datę założenia monastyru przyjęto rok 906. Ale budowano go, a równocześnie kościół (sobór katedralny) p.w. św. św. Pogosa-Petrusa (Piotra i Pawła), od 895 r. za środki księcia Aszota, jego żony Szuszan, herakulnickiego księcia Gregora (Grzegorza) Supana II i księcia Bałka Dzagika.
10 tysięcy średniowiecznych manuskryptów
Także inni lokalni władcy wspomagali hojnie klasztor tworząc z niego centrum religijne oraz kulturalne regionu. Jak bardzo ten monastyr rozkwitał i jakimi bogactwami dysponował, może świadczyć fakt, że w X wieku mieszkało w nim około tysiąca mnichów i uczniów szkoły klasztornej. W 1087 r. wzniesiono kościół Astvatsatsen (Matki Bożej). Klasztor rozkwitał. W bogatym matanadaranie (bibliotece) posiadał około 10 tys. manuskryptów. Przedmiotem dumy monastyru był wielki srebrny Krzyż Babneński ?wzrostu człowieka?. Z umieszczoną w nim drzazgą z krzyża Jezusa, a także relikwiami św. św. Jana Chrzciciela, Stefana, Rypysme i Gajane. W ?Złotym wieku? klasztoru, do najazdu na Armenię w 1170 r. Seldżuków, należało do niego 264 wsi położonych w 10 okręgach kraju. Podczas tego najazdu biblioteka wysłana dla bezpieczeństwa do bardzo wówczas silnej twierdzy Baghabendu, została jednak przejęta i spalona przez muzułmanów. Rozgrabili oni także monastyr i jego bogactwa. Na przełomie XII i XIII w. ks. Zakartan Orbeliani odbudował zniszczenia Tatewu oraz zwrócił klasztorowi jego wcześniej posiadane ziemie. Zaś duchowym przywódcą monasteru został Stefanos Orbeliani, który przywrócił mu potęgę i znacznie.
Uniwersytet tatewski
Zbudował też, w 1293 r., trzeci kościół ? św. Grzegorza Oświeciciela. Polecił też odlać dwa duże dzwony. W XIII w. klasztor zbierał podatki już z 680 należących do niego wsi. W XIV w. wzniesiono dzwonnicę, a klasztor stał się jednym z najważniejszych centrów nauki i oświaty w Armenii, oddziaływującym także na okoliczne klasztory. W końcu XIV w. Hovghanes Worotnetsi (1315-1388) założył w Tanewskim monastyrze uniwersytet ? największy na południowym Kaukazie. Wykładano w nim filozofię, teologię, gramatykę, fizykę, matematykę i astronomię, kaligrafię, język ojczysty, literaturę, historię i architekturę. Nauczano też malowania miniatur i fresków, podstaw malarstwa oraz techniki oprawiania ksiąg. Przygotowywano urzędników, kaznodziejów, pedagogów i specjalistów przepisywania rękopisów. Przy czym nauka trwała 7-8 lat. Oprócz około 500 mnichów i słuchaczy uniwersytetu, w klasztorze mieszkali również filozofowie, muzycy, pisarze i artyści. Jego absolwenci byli m.in. wybitnymi teologami epoki. W rozwoju tej placówki znaczną rolę odegrał kolejny rektor, Grigor Tatewaci (1346-1409). Wspaniały rozwój tej uczelni przerwał w roku 1435 najazd wojsk Timura-Tamerlana. Konnica dowodzona przez jego młodszego syna i następcę Szachrucha zdobyła i spaliła klasztor. Do XVIII w. nie działał on zupełnie. Później zbudowano w nim szkołę z 16 izbami lekcyjnymi, w monastyrze mieszkało kilkudziesięciu mnichów, biskupi i diakoni. Klasztor znowu posiadał dochody z 70 wasi, ale pod koniec wieku ich liczba drastycznie zmalała.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz