Strečno
Zamki nad górnym Wagiem
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Spływam tratwą z nurtem Wagu (Váh). To najdłuższa, ponad 400-kilometrowa rzeka Słowacji, lewy dopływ Dunaju.
W górnym biegu, poniżej ujścia rzeki Orawy (Orava), płynie ona przez malowniczy przełom w masywnie górskim Małej Fatry (Malá Fatra). W pewnym momencie w pobliżu wsi Strečno, na wysokim, prawym brzegu Meandra Domaszyńskiego, pojawiają się wśród lasu ruiny Starego Zamku. A po kilkunastu minutach, odległy od niego o 3 km, zamek Streczno (Strečno). Wzajemnie są one niewidoczne, wyłania się na lewym brzegu rzeki, na szczycie ponad stumetrowej wapiennej skały.
Oba te zamki strzegły w przeszłości brodu na Wagu, przez który prowadził trakt handlowy do Liptowa, a za przebycie go pobierano myto. A zarazem były one strażnicami na północnym pograniczu Królestwa Węgier, w których skład przez 10 wieków, jako Północne Węgry, wchodziły ziemie słowackie.
Polski kasztelan, Sędziwój z Ostrorogu
Pierwszy z tych zamków, nazywany pierwotnie Varin, swoją obecną nazwę, Stargrad – Stary Zamek, otrzymał w po wybudowaniu w XIV w. zamku Strečno. Nazwa ta po raz pierwszy pojawiła się w dokumentach w roku 1384. Jest on najstarszym kamiennym zamkiem na Górnym Poważu – terenach nad rzeką Wag.
Gdy z poziomu rzeki obserwuję ludzi na jego ruinach, zdaję sobie sprawę z dawnej wielkości tego zamku. Rozbudowywany był on przez wiele lat. Powstał jako pograniczna warownia, prawdopodobnie w trzeciej dekadzie XIII w. zbudowany przez ród Balassów na ziemiach otrzymanych od króla. Zamek miał dwa zadania: stanowił część systemu obronnego pogranicza, a zarazem ochraniał biegnący wzdłuż Wagu trakt handlowy. Wiadomo, że w końcu XIII w. zamkiem tym zawładnął Matuš Csák (Trenczyński) i posiadał go do roku 1321, kiedy przejął go król i przekazywał kolejnym żupanom i kasztelanom. W roku 1397 kasztelanem został, na 11 lat, polski rycerz Sędziwój z Ostrorogu. Po nim władało nim jeszcze kilku innych właścicieli, m.in. Barbara, żona króla Zygmunta Luksemburczyka. Od roku 1443 był nim , Stefan Pongrác z Mikulasza. Jego ród władał zamkiem z niewielkim przerwami aż do roku 1848.
Co dotrwało do naszych czasów
Rozbudowywali oni swoją siedzibę na długim i wąskim, niedostępnym górskim grzbiecie. Z dziejów Starego Zamku warto wspomnieć, że w XVI w. był on kilkakrotnie oblegany, nigdy nie został zdobyty, ale uległ takim zniszczeniom, że właściciele nie mieli środków, aby go odbudować. Przenieśli się więc do swojego pałacu w Krasńanach, a od początków XVIII w. opuszczony zamek stopniowo zamieniał się w ruinę. Najgorzej do naszych czasów przetrwało dawne przedzamcze, na którym rośnie las i tylko wyłaniają się z niego resztki dawnych murów.
W średnim zamku zachowały się mury wokół dziedzińca oraz znaczne fragmenty baszty armatniej z XV w. Najlepiej przetrwał najstarszy zamek górny z wieżą do wysokości drugiego piętra i otworami po oknach. Zachował się też fragment gotyckiego wykuszu. Ruiny są obecnie dostępne dla turystów, w pobliżu przebiega oznakowany czerwony szlak po grani Krywańskiej Fatry. Jest to bowiem miejsce położone niedaleko na zachód od najwyższego (1709 m n.p.m.) szczytu tego masywu, Wielkiego Krywania (Veľký Kriváň). Z ruin roztacza się piękny widok na zakola Wagu i Meander Domaszyński.
Ludzie żyli tu już w epoce żelaza
Nieco inne były dzieje drugiego z zamków pobliżu Streczna. Osadnictwo na tym wzgórzu, wapiennym urwisku o wysokości 103 m nad brzegiem Wagu i około 420 m n.p.m. sięga V-IV wieku p.n.e. (!) – epoki żelaza. Za czasów Państwa Wielkomorawskiego (833-906) stał tu, najprawdopodobniej drewniany, gród. Ale średniowieczny, kamienny zamek powstał dopiero na przełomie XIII i XIV w. Na pewno przed rokiem 1321 przejął on funkcję zamku Varin (Starhrad), przede wszystkim pobierania myta za przejazd przez bród na Wagu. W tym roku przejęty został bowiem przez króla od ówczesnego właściciela zamku, zbuntowanego Mateusza Csáka.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Pisz razem z nami
Dlaczego otwarty? Bo jego pisanie nigdy się nie kończy... Bo może go pisać każdy, także Ty...
przyślij swój tekst i zdjęcia
Dodaj komentarz