Zlin
Różne oblicza morawskiego miasta
Był to wówczas, w roku 1939, kiedy jego budowa dobiegła końca, drugi pod względem wysokości, budynek w Europie: 16 pięter i 77,5 m. wysokości. Pozwoliło to stworzyć centrum administracyjno-biurowe, do którego – co również przyniosło oszczędności czasu i pieniędzy – przeniesiono personel rozmieszczony w innych budynkach. To w nim powstała najsłynniejsza nadal winda w Europie. Ma powierzchnię 36 m kw. (6 x 6 m), była gabinetem szefa z biurkiem, szafami, umywalką i klimatyzacją. Poruszała się, i jeździ nadal jako obiekt turystyczny, między piętrami. Zatrzymując się tam, gdzie szef miał jakąś sprawę do załatwienia czy coś do skontrolowania.
František Lýdie Gahura
Potężne centrum energetyczno-hydrauliczne na parterze pokazuje, ile potrzeba było mocy aby i ten pomysł zrealizować. Dodam, że wszystko, co wymyślali i wprowadzali bracia Baťa, miało na celu rozsądne oszczędności. A zarazem wygodę zgodną z potrzebami. Domy oraz budynki wznoszono z czerwonej cegły, na stalowo-betonowych słupach podpierających stropy. Ściany boczne nie pełnią tych funkcji. Budowano według tych samych projektów architektonicznych, co powoduje powtarzalność i podobieństwo domów, rozmieszczonych w siatce ulic.
W ten sposób powstało jedyne wówczas w tej skali miasto fabryczne również ze żłobkami, szkołami, najnowocześniejszym w przedwojennej Czechosłowacji szpitalem, domem towarowym i klubem sportowym. Autorem koncepcji urbanistycznej robotniczych osiedli wznoszonych na zboczach pobliskich wzgórz był František Lýdie Gahura (1891-1958), który studiował u Le Corbusiera w Paryżu. To on również zaprojektował, później nazwaną jego imieniem, szeroką arterię miejską przebiegającą od dworca kolejowego, obok Parku Wolności, Zamku, Parku Komeńskiego i wspomnianego już Centrum Kongresowego i Uniwersytetu, a dalej budynków „Zlinu Baťy”.
Po II wojnie światowej
Nastąpiły tu spore zmiany. Nie tylko zmiana nazwy miasta (w latach 1949-89) na Gottwaldov, ale i z czasem zamknięcie fabryki butów. Obecnie centrala Firmy Bata mieści się w Lozannie we Szwajcarii, sklepy z obuwiem tej marki są w co najmniej 50. krajach świata, a tu – piszę to oczywiście w uproszczeniu – dokonało się udane wykorzystanie obiektów pofabrycznych do ich nowej roli.
„Drapacz chmur” przebudowano w roku 2004 umieszczając w nim urzędy i instytucje. Dobudowano jednak na dachu platformę widokową i kawiarnię i udostępniono słynną windę na cele turystyczne. Można tu obejrzeć również odlany w brązie wielki model miasta z lat 50. XX w. Zbudowano, zachowując styl otaczających go „batowskich” budynków, jako Nr. 14/15, gmach Muzeum Moraw Południowych. Mieści się w nim również Instytut Baty i wystawa Princip Baťa (Zasada Baty).
Samoloty sportowe, festiwal filmowy, Galeria Sztuki Współczesnej
Aktualnie wśród innych kilkupiętrowych budynków wznoszony jest kolejny, ale dostosowany stylem do pozostałych, na potrzeby tutejszego uniwersytetu. Miasto rozbudowuje się, jego dawna część zajmuje już tylko niewielką część powierzchni. Nadal powstają tu samoloty sportowe. Od lat 30. XX w. działa centrum filmowe specjalizujące się w filmach animowanych.
Odbywają się tu również największe na świecie i najstarsze festiwale filmów dla dzieci – Zlin Film Festival. Jedną z chlub miasta jest Galeria Sztuki Współczesnej, którą zaczęła tworzyć jeszcze Firma Baťa.
Dodaj komentarz