Stary cmentarz w Zakopanem zwany jest również cmentarzem na Pęksowym Brzyzku. Nazwa ta pochodzi od nazwiska darczyńcy ziemi, na której jest zlokalizowany, Jana Pęksy. A brzyzek w gwarze góralskiej oznacza urwisko nad potokiem. W pobliżu płynie Młyński Potok.

Pierwotnie cmentarz sięgał do tego potoku ale hitlerowcy w czasie drugiej wojny światowej zmniejszyli go prawie o 1/3 żeby poprowadzić drogę w kierunku Gubałówki. Dziś to ulica Na Gubałówkę. A do cmentarza dochodzi się najstarszą ulicą Zakopanego – Kościeliską. Po drodze mijamy drewniane chaty w stylu zakopiańskim i dochodzimy do drewnianego kościoła pw. Matki Bożej Częstochowskiej.

Kościół MB Częstochowskiej

Budowę kościoła sfinansowała właścicielka dóbr ziemskich w Zakopanem Klementyna ze Sławińskich Homolacsowa. Zbudowali go w roku 1847 góralscy cieśle pod kierunkiem Sebastiana Gąsienicy-Sobczaka. Ale już w latach 1851-52 z inicjatywy księdza Józefa Stolarczyka kościół rozbudowano i dostawiono wieżę. Całość wykonano z drewna modrzewiowego z dachem pokrytym gontem i wieżyczkami zwieńczonymi w sygnaturki. Pierwotnie kościół miał wezwanie św. Klemensa, z wdzięczności dla Klementyny. Ale od roku 1930 przyjął wezwanie Matki Boskiej Częstochowskiej. W ołtarzu głównym jest kopia tego wizerunku. Wnętrze zdobią ludowe świątki i malowidła. Drogę krzyżową namalowała na szkle Ewelina Pęksowa. Trzy ołtarze wykonał rzeźbiarz Wojciech Kułach z Gliczarowa. Kościół jest filią parafii Najświętszej Rodziny.

Tatrzańska nekropolia

Cmentarz na Pęksowym Brzyzku założono w 1848 roku, a w roku 1931 wpisano go do rejestru zabytków i nadano mu nazwę Cmentarza Zasłużonych – to już trzecia nazwa obowiązująca obok pozostałych. Każdy pochówek wymaga zgody konserwatora zabytków. Jest tu około 500 grobów a cmentarz otoczony jest kamiennym murem. Wiele nagrobków to dzieła sztuki z motywami podhalańskimi wykonane w drewnie, metalu, na szkle. Wiele z nich pochodzi z pracowni Władysława Hasiora. Bramę wiodącą na cmentarz zaprojektował sam Stanisław Witkiewicz.

Warto wiedzieć

Na cmentarzu pochowani są ludzie, którzy zasłużyli się dla Zakopanego, Podhala i Polski, artyści, społecznicy, taternicy, m.in.:
* Tytus Chałubiński
* Stanisław Witkiewicz
* Kornel Makuszyński
* Kazimierz Przerwa-Tetmajer
* Władysław Hasior
* Jan Krzeptowski – Sabała
* Helena i Stanisław Marusarz
* Bronisław Czech

Przeczytaj także...

Zakopane. Zbójnickie cienie na Pęksowym Brzyzku

Autor: Leszek Młodzianowski

Istnieje zbójnicka legenda o cmentarzu na Pęksowym Brzyzku. Mowa jest w niej o niejakim Szymonie Kasprusiu , który kopał tu groby. Razu jednego natrafił na dwie stare mogiły, o jakich wcześniej nie wiedział. W jednej był gruby warkocz, w drugiej – zbójnicka ciupaga...

Zakopane. Panteon na Pęksowym Brzyzku

Autorka: Barbara Górecka

Znajduje się tutaj około 500 grobów, a wśród nich – 250 osób zasłużonych. Niemal wszystkie nagrobki są niepowtarzalnymi dziełami sztuki. Wykonane są w drewnie, metalu, kamieniu. Góralskie krzyże są rzeźbione motywami podhalańskimi.

Kraków. Jak powstawał Cmentarz Rakowicki

Autorka: Barbara Górecka

Obecnie na Rakowicach znajdują się Stary Cmentarz i Nowy Cmentarz przy ulicy Prandoty. Oddzielone są od siebie tą ulicą. Na Starym Cmentarzu wyodrębnić można: cywilny, wojskowy i Aleję Zasłużonych.

Poczytaj więcej o okolicy:

Zakopane. Tea - najstarsza góralska chata

Zakopane. I tak trafisz na Krupówki...

Kuźnice. W kolejce do... kolejki

Zakopane. Ulica Kościeliska, czyli na starówce