Smerek
Taka zwykła bieszczadzka wieś
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Smerek to wieś w województwie podkarpackim, w gminie Cisna, w Bieszczadach. Znajduje się między wsiami Strzebowiska i Wetlina, które łączy znana trasa dla zmotoryzowanych zwana Wielką Pętlą Bieszczadzką.
Wieś Smerek jest przez to doskonałą bazą wypadową na zwiedzanie Bieszczadów. Piszę wieś, bo tę samą nazwę nosi jeszcze szczyt górski i potok. Pochodzi ona od gwarowej nazwy świerka. W latach 1977-81 wieś nazywała się Świerków.
Jak to dawniej bywało
Wieś, lokowana na prawie wołoskim, powstała między rokiem 1519 a 1529. Posiadała trzy przysiółki. Dwa z nich o nazwie Za Berdem i Za Rzeką istniały już w XVI wieku. A w XIX wieku powstał przysiółek o nazwie Garb. Z początkiem XX wieku utworzono czwarty o nazwie Beskid. W roku 1785 wieś liczyła 410 mieszkańców.
Po roku 1908 wieś wykupiła wiedeńska firma zajmująca się handlem drzewem i do jej położonego najwyżej przysiółka Beskid doprowadzono kolej wąskotorową. Była ona odgałęzieniem linii z Majdanu do Kalnicy. Wtedy też powstał tartak, były dwa młyny wodne, we wsi działała szkoła.
W roku 1921 we wsi było 107 domów i około 670 mieszkańców. 564 z nich deklarowało wiarę greckokatolicką, 58 rzymskokatolicką, było też 43 Żydów. Po drugiej wojnie światowej w okolicy stacjonował oddział UPA „Wesołego” liczący niespełna 200 partyzantów. W drugiej połowie roku 1945 i w pierwszej połowie 1946 roku 691 osób wysiedlono na Ukrainę. Ich domostwa popadły w ruinę, tak jak cmentarze i cerkwie. Po starej wsi Smerek niewiele pozostało. Dopiero po roku 1956 zaczęli w te strony przybywać osadnicy budując nowe domy. W latach 60. XX w. powstał PGR i ośrodek wczasowy PKP. W roku 1995 we wsi było 43 domy i 104 mieszkańców a w roku 2011 – 132 mieszkańców.
Co znajdziemy dziś
W roku 1754 zbudowano w Smereku cerkiew na planie prostokąta i poświęcono ją św. Wielkiemu Męczennikowi Dymitrowi. Cerkiew ta w roku 1871 spłonęła od uderzenia pioruna. Cztery lata później mieszkańcy zbudowali nową świątynię, która spłonęła w roku 1946. Przy cerkwi był cmentarz, na którym ostatnim pochówkiem był pogrzeb 22.02.1946 r., pochowany wtedy został Fedir Wowk. W roku 2008 mieszkańcy wsi Smerek uporządkowali i oznakowali teren cmentarza. Tablicę informacyjną o historii wsi i cmentarza znajdującego się wśród zarośli zobaczysz idąc szlakiem z wsi Smerek do Cisnej (po lewej stronie).
Dzisiaj Smerek jest miejscowością turystyczną, letniskową, w której znajdują się około 30 pensjonatów, zajazd i kilka hoteli. Jest sklep spożywczy i kilka lokali gastronomicznych. Mogą tu wypoczywać rodziny z dziećmi i turyści górscy. Między Kalnicą a Smerekiem są miejsca do kąpieli rzecznej i trawiaste plaże. Rzeczki są płytkie, czasem wartkie, ale i mają wody płynące wolno. Jest tam ciepła woda.
Poczytaj więcej o okolicy:
Komentarze: 1
Dodaj komentarz
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Skąd pochodzi nazwa wsi SMEREK ? Już kilka osób miało różne zdanie na ten temat .
Jak widać wiele osób się wypowiedziało na ten temat . A oto ich opinia :
Ogólnopolski ŚWIERK i podhalański (i nie tylko podhalański) SMREK to dwa różne warianty
fonetyczne tego samego prasłowiańskiego słowa. (Piszemy: nie tylko podhalański,
bo formy SMREK i SMEREK spotyka się od Śląska Cieszyńskiego po Podkarpacie).
Prasłowiańskie *smṛkъ w różnych językach i dialektach słowiańskich przekształciło
się w różne postaci: bułgarskie смърч [smy rč], serbskie i bośniackie smrča,
chorwackie i słoweńskie smreka, czeskie smrk, słowackie smrek, polskie ogólne
ŚWIERK i polskie regionalne SMREK. Podhalański SMREK to najprawdopodobniej
pożyczka słowacka, ogólnopolski ŚWIERK to ciekawe pod względem fonetycznym
przekształcenie miękko wymawianej nagłosowej grupy spółgłoskowej sm’- / śḿ- w miękką śẃ-.
Ciekawe jest również to, że ŚWIERK wcale nie był kiedyś ŚWIERKIEM – w staropolszczyźnie
w zależności od regionu oznaczał albo świerk, albo modrzew.
ŹRÓDŁO : SJP PWN; SO PWN; NSPP; WSPP; SEJP Bor, 622-623 i
Narodowe Centrum Kultury .