Żelechów
W dawnym żydowskim sztetlu
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Problemy, zwłaszcza w latach międzywojennych, stwarzał ogromny odsetek tutejszej ludności żydowskiej. W 1936 roku miały nawet miejsce ekscesy antysemickie. Wojna, zagłada Żydów i części ludności polskiej oraz zniszczenia, spowodowały ogromne straty.
Dwa zabytkowe kościoły
Najstarszym, zachowanym w prawie niezmienionej od początku postaci, jest barokowy kościółek filialny stojący na obrzeżach miasta. Wybudował go w roku 1741 ówczesny właściciel Żelechowa, Wacław Rzewuski. W rejestrze zabytków znalazł się także przykościelny cmentarz. Nie była to jednak pierwsza świątynia katolicka w mieście, gdyż drewniany kościół p.w. św. Stanisława ze Szczepanowa istniał tu już na początku XIV wieku. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z roku 1326, ale spłonął w 1682 roku.
Obecny kościół parafialny p.w. Zwiastowania NMP, murowany barokowy, rozpoczęto budować niemal natychmiast po pożarze drewnianego, na jego miejscu, z fundacji Stanisława Linkhauza. Na okres budowy tej świątyni wzniesiono także, na koszt tego samego fundatora, tymczasową drewnianą kaplicę. Wznoszenie kościoła trwało 36 lat, do 1728 roku, gdyż w projekcie były błędy, w których rezultacie m.in. pękał strop. Brakowało też funduszy, co spowodowało, że nawet po ukończeniu budowy nie było w nim ołtarza głównego, a msze odprawiano przy bocznych. W 1867 r. przebudowano wnętrze, wykonano ołtarz główny i nowe boczne.
Jezus z kości słoniowej
Podczas kolejnej przebudowy w latach 1889-94 dobudowano nawy boczne i wieżę. Wykonano też wówczas nową ambonę, sprowadzono z Warszawy organy. Oryginalne dzwony Rosjanie wywieźli podczas I wojny światowej. Najcenniejszy wewnątrz świątyni jest krzyż w ołtarzu z korpusem Jezusa z kości słoniowej, rokokowa chrzcielnica z XVIII w., monstrancja z 1741 r. podarowana przez Stanisława Poniatowskiego, ojca króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. I zabytkowy kielich gdańskiej roboty, prawdopodobnie również tego darczyńcy, gdyż w źródłach znalazłem informację, że przekazał on kościołowi także dwa kielichy.
Kościół, pod którym są katakumby, otacza mur, z grotą Najświętszej Marii Panny i zabytkową kostnicą. A z tyłu świątyni resztki dawnego cmentarza. Do tutejszych zabytków zaliczany jest także drewniany budynek dawnej plebanii z końca XIX w. i cmentarz parafialny założony w 1800 roku z kaplica grobową wybudowaną w 1852 r. przez ówczesnego właściciela miasta i majątku, Jana Ordęgę, jako grobowiec rodowy. Na cmentarzu tym pochowano też, już wspomnianego, Ignacego Wyssogotę-Zakrzewskiego. Jest również wiele nagrobków z XIX w.
Ratusz, sukiennice, pałac
Najcenniejsze zabytki świeckie miasta, to klasycystyczny ratusz z sukiennicami z przełomu XVIII i XIX wieku. Są też drewniane i murowane domy z XIX wieku. No i pałac, stojący poza centrum miasta. Jego budowę rozpoczęła w roku 1762, z funduszy zmarłego męża, Jerzego Lubomirskiego, wdowa po nim, Joanna. W 10 lat później majątek żelechowski z niedokończonym pałacem zamieniła jednak z Fabianem Sebastianem Romanem na ziemię na Podolu. Również i on nie doprowadził budowy do końca, podobno z powodu hulaszczego trybu życia.
Poczytaj więcej o okolicy:
Komentarze: 1
Dodaj komentarz
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
A tak wygląda z zewnątrz wspomniany tu żelechowski kościół.