Rohatyn
Wokół pomnika Roksolany
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Pośrodku dużego, jak na dawne galicyjskie miasteczko, rynku zamienionego w skwer, na kilkumetrowej kolumnie wznosi się nadnaturalnej wielkości, ponad trzymetrowy posąg Roksolany (1500-58). J jednej z najbardziej znanych, zwłaszcza dzięki telewizyjnemu serialowi, tureckich sułtanek.
Pochodziła ona podobno właśnie stąd, z Rohatyna (???????), ośmiotysięcznego dziś, podobnie jak w latach 30-tych XX w. gdy należał on do Polski, miasta powiatowego (rejonowego) w województwie stanisławowskim (współcześnie w obwodzie iwano-frankowskim). Piszę podobno, gdyż informacje o niej pojawiają się we współczesnych polskich i ukraińskich przewodnikach turystycznymi oraz w Wikipedii. Miała być ona córką miejscowego popa i nazywała się Aleksandra (lub Anastazja, po ukraińsku Nastia) Lisowska. Potwierdzającym to starszym źródłem, jest cytat z pisma polskiego poety okresu baroku Samuela Twardowskiego (1600-61) o ?córce podłego popa z Rohatyna, niewolnicy oddanej do seraju?. Zapis jednak nie wymieniania nazwiska, a poza tym powstał w ponad sto lat po uprowadzeniu przez Tatarów w jasyr urodziwej Rusinki.
Niezwykła kariera tatarskiej branki
Jej historia i niezwykła kariera na dworze sułtańskim w Konstantynopolu jest dosyć dobrze znana i udokumentowana. Trafiła tam do haremu jako niewolnica, której nadano imię Haseki Hürrem (?Rozpromieniona?, ?Roześmiana?), prawdopodobnie już w roku jej porwania, 1520. Gdyż w następnym, 1521, urodziła Sulejmanowi Wspaniałemu (1494-1566, panował od 1520 r.) pierwszego syna Mehmeda (zmarł w 1543 r.). Urodziwa, inteligentna, przebiegła i bezwzględna, dała mu jeszcze czterech synów (z których Selim został sułtanem) oraz ukochaną córkę Mihrimah. Potrafiła zostać nie tylko czwartą i ostatnią żoną tego sułtana, ale i mieć wpływ na jego rządy. A także na następcę tronu. To podobno dzięki jej intrygom Sulejman Wspaniały rozkazał udusić swojego (i trzeciej żony Mahidevran), syna Mustafę (1515-53), c o utorowało drogę do tronu jej synowi urodzonemu w 1524 r., który jako Selim II panował w latach 1566-74. Była tak ukochana przez sułtana, a zarazem ważna, że na jego polecenie wielki architekt Mimar Sinan zbudował na cmentarzu przy meczecie Suleymaniye jej piętrowe mauzoleum, w którym spoczęła po śmierci. Dziś jedną z turystycznych atrakcji Stambułu.
Ponad osiem wieków dziejów
Czy Roksolana to rzeczywiście urodzona w Rohatynie Nastia Lisowska ? taki napis jest na jej tutejszym pomniku ? tego na pewno już nie uda się ustalić. Ale stanowi ona dodatkowy magnes przyciągających tu, nad rzeczkę Hnyła Lipa, turystów. Chociaż nie brak i innych, wartych uwagi atrakcji. Rohatyn ma bowiem już ponad ośmiowiekową przeszłość. Jako osada wspominany był w źródłach pisanych od 1184 roku. Wymieniony jest też w dokumencie wystawionym w 1390 roku przez papieża Bonifacego IX przemyskiemu biskupowi Erykowi. Prawa miejskie (magdeburskie) nadał mu w 1415 r. król Władysław Jagiełło. Z ważniejszych dat w dziejach miasta warto wspomnieć o istnieniu już w 1440 roku kościoła katolickiego. W 1509 miasto splądrowane zostało przez wojska mołdawskiego hospodara Bohdana, a wdowa po właścicielu miasta, Barbara z Pileckich, uprowadzona została wraz z synami. W 1520 Rohatyn przeżył najazd tatarski, podczas którego miała zostać uprowadzona Roksolana. W 1535 r. król Zygmunt Stary przekazał Rohatyn w zarząd królowej Bonie, a w roku następnym nakazał zbudowanie w nim fortyfikacji, sukiennic i ratusza.
Tragiczne lata
To na miejscu tego ostatniego ? nie przetrwał historycznych burz ? stoi pomnik Roksolany. Wspomnę jeszcze, że w 1648 roku miasto zajęte zostało przez zbuntowanych kozaków Bohdana Chmielnickiego. A po I rozbiorze Polski w 1772 roku włączone zostało do Austrii. Po I wojnie światowej ? do 17 września 1939 roku, do sowieckiego najazdu na Polskę, należało ponownie do Rzeczypospolitej.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz