Żyrardów
Wzorcowa osada fabryczna
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Trudny wiek XX
Przełom XIX i XX w. przyniósł – nie tylko w Żyrardowie – fale strajków robotniczych. Znany jest strajk „szpularek” w 1883 r., robotnic, które nie przystąpiły do pracy w proteście na ciężkie warunki pracy i niskie wynagrodzenie. Był to pierwszy strajk na ziemiach polskich. XX w., wojenny, przyniósł wiele zmian, a dla Polski, która w 1918 odzyskała państwowość ogromne wyzwania gospodarcze. Zniszczone i ograbione w czasie I wojny zakłady żyrardowskie znalazły się w 1919 r. pod opieką państwa.
Spacerem w przeszłość i w przyszłość
Spacer po pięknym zespole dawnej osady fabrycznej to spacer w przeszłość i przyszłość jednocześnie. Wzorcowa osada przemysłowa prezentuje na turystycznym szlaku wiele jej składowych (choć niektóre przepadły), jakie powstały w ciągu ostatnich trzech dekad XIX w. i pierwszych dwóch wieku XX. Są to między innymi:
* dzielnica robotniczych domów, z których najstarszy pochodzi z 1867 r. Ich nieodłącznym elementem są podwórkowe drewniane budynki gospodarcze z pięterkiem oraz przydomowe ogródki,
* rezydencjalne wille dyrektorskie w stylu renesansu francuskiego,
* willa Haupta z ok. 1890 r., dyrektora generalnego żyrardowskiej fabryki w stylu szwajcarskim,
* willa reprezentacyjna Karola Dittricha jr. w stylu neorenesansowym znajdująca się w parku krajobrazowym. Od 1961 r. jest siedzibą Muzeum Mazowsza Zachodniego,
* szpital fabryczny zbudowany w systemie pawilonowym otoczony zielenią,
* ochronka czyli przedszkole ufundowane w 1875 r. przez Karola Dittricha i obok babiniec czyli mieszkania dla przedszkolanek,
* modernistyczny z zieloną kopułą Dom Ludowy, „Ludowiec” oddany do użytku w 1913 r. był i jest obiektem kulturalnym,
* Resursa, placówka kulturalna z lat 70. XIX w. urządzona na wzór klubów angielskich. Przed odrestaurowaną Resursą w 2016 r. stanął pomnik Filipa de Girard, autorstwa Jana Tutaja z ASP w Krakowie. W Resursie znajduje się punkt informacji turystycznej,
* stara przędzalnia, jeden z tych pierwszych, najstarszych budynków fabrycznych, zbudowany w 1833 r. Został odrestaurowany na cele mieszkaniowe i usługowe,
* nowa przędzalnia, nowoczesna, wykonana z żelbetonu w latach 1910-13. Budynek zrewitalizowany na cele mieszkaniowe i usługowe,
* stara przędzalnia II, budynek fabryczny z 1860 r.,
* pończoszarnia, powstała w 1870 r. Dla zaspokojenia rosnących potrzeb na pończoszki rozbudowana w latach 1890-1910. Od 1967 r. były w niej zakłady przemysły pończoszniczego STELLA. Zakład został zamknięty w 2005 r. i rujnuje się,
* neogotycki kościół farny pw. Matki Bożej Pocieszenia z lat 1900-03,
* neogotycki kościół pw. św. Karola Boromeusza z 1891 r. pierwszy kościół rzymsko-katolicki w Żyrardowie wybudowany z fundacji Karola Dittricha jr.
Unikat w Europie
Upadek żyrardowskiego lniarstwa spowodował, że podupadają, rujnują się opuszczone zabudowania fabryczne, chociaż już część z nich znalazła swoje drugie życie. Inne oczekują na rewaloryzację i „zasiedlenie”. Zabytkowa fabryczna osada w Żyrardowie żyje, jest zamieszkała. Zachowała najstarsze jej artefakty i niemal niezmieniony od chwili powstania układ urbanistyczny. Autentyczność jest jej niekwestionowaną wartością. Jest ewenementem w skali europejskiej.
Warto wiedzieć
Tradycję i materialne dziedzictwo żyrardowskiego włókiennictwa chroni Muzeum Lniarstwa, które mieści się w hali dawnej drukarni Zakładów.
Poczytaj więcej o okolicy:
Komentarze: 2
Dodaj komentarz
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Czwarte zdjęcie , co jest na wieżach kościoła ? Takie talerze są na szpicy .
Kościół pw. św. Karola Boromeusza jest farą , czyli najstarszym kościołem w Żyrardowie .
Wzniesiony został w roku 1891 ze środków Karola Dittricha juniora w stylu neogotyckim .
Kościół z czerwonej nieotynkowanej cegły nie posiadał nigdy dzwonnicy a niewielki dzwon
został zainstalowany w wieżyczce na fasadzie .
Na wieżyczkach są dziwne talerze i myślałem że to są jakieś nagłośnienia dzwonu
ale ze zdjęć wynika że jest to taka ozdoba .