Bardejów
Bazylika jedenastu ołtarzy
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Najcenniejszym i z pewnością najbardziej okazałym zabytkiem słowackiego miasta Bardejów (Bardejov) jest kościół pod wezwaniem św. Idziego (dom sv. Egidia), podniesiony w 2002 roku przez papieża Jana Pawła II do rangi bazyliki mniejszej. Świątynia jest wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Budowę stojącego w północnej części rynku kościoła rozpoczęto około połowy XIV w., do 1415 r. ukończono wznoszenie korpusu, w 1448 r. dostawiono prezbiterium i zakrystię, w latach 1482-86 od południa dobudowano trzy kaplice. Nie zachowała się wzniesiona również w XV w. wieża. Ta, którą oglądamy dzisiaj, pochodzi z końca XIX w. Również ołtarz główny w bazylice nie jest oryginalny. Na jego miejscu znajduje się neogotycki z 1878 roku.
Wyjątek w Europie
Kościół św. Idziego był wielokrotnie przebudowywany, jednak zachował gotycki charakter. Wnętrze jest niezwykle bogate, pełne pochodzących ze średniowiecza zabytków. Najwspanialsze są późnogotyckie, w większości rzeźbione tryptyki ołtarzowe, rozmieszczone po całej świątyni. Jest ich aż jedenaście i, co stanowi ewenement w skali europejskiej, od wieków stoją w tych samych miejscach. Wśród nich najcenniejszy jest ołtarz Narodzenia Pana, z centralną postacią Marii klęczącej nad maleńkim Jezusem, którego otacza pięć aniołów. Nad nimi są postacie pasterzy, po bokach św. Katarzyna, Małgorzata, Barbara i Dorota a poniżej trzej królowie składający pokłon. Fundatorami ołtarza, który powstał w latach 1480-1490, był cech bardejowskich tkaczy.
Enklawa gotyku
W pozostałych ołtarzach również znajdują się cenne rzeźby, m.in. w ołtarzu św. Anny z końca XIV w., za którym możemy podziwiać ozdobioną wizerunkiem czterech apostołów ambonę i kilkumetrowe rzeźbione tabernakulum. Wspaniały jest ołtarz Matki Boskiej Bolesnej z rzeźbą Piety z lat 1430-40, koniecznie trzeba też zajrzeć do Kaplicy NMP, w której znajduje się tzw. mały ołtarz Marii Panny. Piękny jest ołtarz św. Andrzeja, jedyny ołtarz tablicowy, pochodzący z połowy XV w. Na belce łuku tęczowego możemy podziwiać grupę Ukrzyżowania z postacią Chrystusa na ośmiometrowym krzyżu, Matką Boską i św. Janem Ewangelistą oraz dwoma ukrzyżowanymi złoczyńcami z 1485 r. Gotyckie są również XV-wieczna spiżowa chrzcielnica, kamienne pastoforium i stalle.
Jan, Urban, św. Florian
Przed wejściem zwróćmy uwagę na dwa dzwony, które do 1990 r. rozbrzmiewały z wieży kościelnej. Większy, czterotonowy Urban powstał u ludwisarza Jana z Tarnowa w 1584 r., mniejszy – gotycki Jan jest starszy – został wykonany przez Jana Wagnera ze Spiskiej Nowej Wsi w 1486 r. Przy wyjściu, na wysokim cokole stoi także późnobarokowa figura św. Floriana, postawiona na pamiątkę pożaru w 1774 r., który strawił część zabudowy Bardejowa.
Kościół rzeczywiście niezwykle ładny a gotyckie ołtarze robią ogromne wrażenie. Dodam tylko, że wstęp jest płatny. Zwiedzanie wnętrza kosztuje chyba (o ile dobrze pamiętam) 1,5 euro, a wejście na wieżę – drugie tyle. Na wieże jednak trzeba koniecznie wejść. Widok na śliczny rynek, mury miejskie i okoliczne góry wart jest pewnego wysiłku i tych paru groszy.
Zabytkowy rynek robi ogromne wrażenie. Odwiedziłam Bardejov w sobotę, wczesnym popołudniem i to był taki magiczny czas kiedy na rynku nie było prawie mieszkańców tylko nieliczni turyści. Rynek zaskakująco duży, otoczony niewielkimi ale pięknymi kamieniczkami o spiczastych dachach, jak domki z piernika. Bazylika naprawdę piękna, przypominała mi Kościół Mariacki w Krakowie (tylko mniejszy).
W Bardejowie na rynku stoi szopka. Dwa świetliste (zapewne nocą) anioły stoją po bokach, wewnątrz drewniane figurki. Jest Święta Rodzina, pastuszkowie, Trzej Królowie. Wszystko jak trzeba. A w głębi, w tle, sylwetka prześlicznego bardejowskiego kościoła. Bo wszystko to działo się tu? Jezus na świat przyszedł na bardejowskim rynku!