Mszanka
Cmentarz nr 124 Hansa Mayra
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Na cmentarzu wojskowym nr 124 Mszanka*, w bujnej letniej łące pola grobowego toną ciche żołnierskie mogiły – 55 zbiorowych i 44 pojedyncze. Znaczone są betonowymi stelami, zakończonymi trójkątnie i opatrzonymi żeliwnymi tablicami.
Wśród spoczywających na cmentarzu 167. żołnierzy armii niemieckiej nieznanych jest dwunastu, a tylko ośmiu żołnierzy armii carskiej – spośród 494. pochowanych na tym polu – znanych jest z nazwiska. Żołnierze rosyjscy nie mieli nieśmiertelników, a ich imienna identyfikacja możliwa była dzięki – być może – znajdującym się w kieszeniach mundurów rzeczom osobistym, listom czy dokumentom, które nie uległy rozkładowi.
Wszyscy razem
Fundamentalne zasady wypracowane w IX Wydziale Grobów Wojennych austriackiego Ministerstwa Wojny zakładały m.in. godny pochówek każdego żołnierza walczących armii i tworzenie cmentarzy ponadnarodowych.** Na galicyjskich cmentarzach wojennych leżą obok siebie żołnierze armii austro-węgierskiej, niemieckiej i carskiej, żołnierze wielu narodów środkowej Europy.
Drewno i kamień
Projektantem cmentarza nr 124 Mszanka, należącego do IV Okręgu Cmentarnego „Łużna” był wiedeński architekt i inżynier budowlany Hans Mayr, kierownik artystyczny III Okręgu Cmentarnego „Gorlice”, na którego terenie zaprojektował 53 cmentarze. Cmentarz nr 124 Mszanka charakteryzuje się stosowaną przez Mayra prostotą formy i umiarem stosowanych środków wyrazu. Nad uporządkowanymi w rzędy nagrobkami dominuje centralny pomnik w formie krzyża, najczęściej stosowany na cmentarzach Galicji. Drewniany krzyż Hansa Mayra (umieszczany również na innych cmentarzach) nawiązuje do tradycji krzyży dziękczynnych – Denkmalskreuze – stawianych na polach bitewnych w epoce napoleońskiej. Regularny w proporcjach krzyż wyposażony jest w blaszany daszek tzw. obdasznicę zdobioną ślimacznicą i koronkową blaszaną wycinanką. Data na krzyżu – 1915.
* * *
Na cmentarz wchodzi się przez drewnianą bramkę umieszczoną między wykonanymi z ciosanych kamieni słupami. Dalej kamienne pylony tworzą niby przedsionek prowadzący na pole. Cmentarz ogrodzony jest słupami z kamieni, połączonymi żeliwnymi rurami.
* Cmentarz nr 124 położony jest na terenie gminy Moszczenica w powiecie Gorlice. Znajdował się w IV Okręgu „Łużna”.
** Utworzono kilka cmentarzy wyłącznie dla żołnierzy rosyjskich; takim jest m.in. cmentarz nr 122 w Łużnej, na którym spoczywa 154. żołnierzy – bezimiennych.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz