Zegar astronomiczny w kościele Mariackim w hanzeatyckim mieście Rostock chodzi nieprzerwanie ponad 500 lat. Ileż to dni i miesięcy upłynęło od 1472 r., w którym został ustawiony przez zegarmistrza z Norymbergi Hansa Düringera, w czasie przeprowadzonej przez niego przebudowy zegara znajdującego się już w kościele od 1379 r!

To jedyny na świecie tego typu zegar „chodzący”, z zachowanymi prawie wszystkimi oryginalnymi częściami. Należy do typu hanzeatyckich zegarów astronomicznych będących mechanicznymi arcydziełami. Wszystkie zegary w regionie Morza Bałtyckiego miały podobne cechy je charakteryzujące. Rostocki zegar astronomiczny jest jednocześnie jedyną tak monumentalną konstrukcją (wznosi się na wysokość 11 m) ze sprawnie działającym średniowiecznym mechanizmem. Ujęty pomiędzy filary składa się z dwóch zasadniczych części: górnej tarczy pokazującej pomiar czasu (3 m wysokości i 3 m szerokości, co jest wspólną cechą zegarów hanzeatyckich) i dolnej pełniącej funkcję kalendarza (calendrical).

Czas biegnie wokół słonecznego dysku

Na środku zegara znajduje się niebieski okrągły dysk słoneczny z namalowanymi gwiazdami, który obraca się w przeciwnym kierunku. Wycięty w nim okrągły otwór przysłony ukazuje fazy księżyca. Dwie małe wskazówki zakończone emblematem słońca – jedna, a druga – księżyca, wskazują na ich położenie w zodiaku.  Na zewnętrznym obwodzie tarczy umieszczone są rzymskie cyfry późnogotyckie, w 24. godzinowym układzie – dwa razy od I do XII. Stąd godzina 12. w południe znajduje się w dolnej części tarczy, a 24. w górnej. Rostocki zegar ma jedną wskazówkę – godzinową. Zakończona dłonią odnoga wskazuje godzinę, a ta zakończona gwiazdką jest tylko przeciwwagą.

W sąsiednim pierścieniu tarczy widnieją wykonane z drewna znaki zodiaku ułożone w przeciwnym do wskazówek zegara kierunku. Trzeci, wewnętrzny pierścień zawiera obrazy przedstawiające zajęcia na wsi, typowe w danym miesiącu, stąd – w grudniu ubija się świnie, w maju sieje, w sierpniu młóci zboże, a rąbie drzewo na opał w listopadzie… Cztery narożniki tarczy wypełnione są symbolami czterech ewangelistów. Nieprzypadkowo. Są to jednocześnie, wywodzące się z obrazu świata starożytnych Babilończyków, cztery główne konstelacje strzegące czterech stron świata. Odpowiadają zarazem położeniu słońca i czterem porom roku; Byk odpowiada wiośnie. Lew – latu. Orzeł – jesieni, Człowiek (Wodnik) – zimie.

Ojcowie astronomii

Kalendarz objęty jest własnym pierścieniem znaków zodiaku (ułożonych zgodnie z ruchem zegara). Wskazówka wychodząca z dysku środkowego pozwala odczytać znak zodiaku, datę, dzień tygodnia, miesiąc i liczbę dni w nim, wschód słońca, długość dnia i nocy, starożytne cykle mierzenia czasu (jak tzw. 15-letni okres podatkowy „indictio”), jak również chrześcijańskie: wyznaczanie Wielkanocy, dni imienin. Wszystkie te dane ujęte są w piętnastu pierścieniach. W rogach tarczy umieszczono czterech mędrców zasłużonych dla astronomii: Ptolemeusza, antycznego astronoma, Alfonsa X Mądrego, króla Kastylii, znanego z tzw. tablic alfonsyńskich,  Ali ibn Ridwana ? egipskiego astrologa i astronoma z XI w. i Albumasara – perskiego astronoma i astrologa, żyjącego na przełomie XIII/IX w. To również jest element charakterystyczny dla astronomicznych zegarów hanzeatyckich.

Przeczytaj także...

Jasmund. Białe klify ciekawsze są z dołu

Autorka: Anna Ochremiak

Klif i porastający płaskowyż las chroni Park Narodowy Jasmund, który nazwę wziął od nazwy półwyspu w północno wschodniej części Rugii. To najmniejszy z niemieckich parków narodowych, ale uhonorowany wpisem na listę UNESCO.

Żyrardów. Wzorcowa osada fabryczna

Autorka: Halina Puławska

Spacer po pięknym zespole dawnej osady fabrycznej to spojrzenie w przeszłość i przyszłość jednocześnie. Wzorcowa osada przemysłowa zachowała wiele jej składowych, choć niektóre już przepadły na zawsze...

Ulm. Katedra najbliżej Boga

Autorka: Małgorzata Murawska

Katedra w Ulm, arcydzieło gotyckiej architektury sakralnej, jest najważniejszą budowlą miasta. Ale gdy przeczytałam, że ma najwyższą wieżę kościelną na świecie (161,53 m), obudził się we mnie zdobywca.

Poczytaj więcej o okolicy:

Heringsdorf. Najdłuższe molo w Niemczech

Greifswald. Uniwersytet Pomorski

Ankershagen. W domu rodzinnym odkrywcy Troi

Schwerin. Bajkowy zamek na wyspie