W Nowej Hucie powstała Miejska Trasa Nowohucka. Rozpoczyna się ona przy bramie głównej kombinatu, ale dobrze jest zacząć zwiedzanie od Kopca Wandy znajdującego się w pobliżu. Stamtąd rozciąga się panorama miasta.

Dawniej chodzenie po Nowej Hucie przypominało grę ?w okręty?, bo poszczególne osiedla miały tylko oznaczenia literowe: Centrum A< B< C< D. Mieszkańcy powymyślali własne nazwy. Dzisiejsze osiedle Teatralne ( stoi teatr) nazwano ?Tajwanem? na cześć wyspy na Oceanie Indyjskim, bo leżało daleko od centrum. Centrum Administracyjne kombinatu nazwano ?Pałacem Dożów? lub ?Watykanem?. Baraki robotnicze w Pleszowie to ?Meksyk?, a bar ?pod chmurką? przed wejściem do kombinatu to był ?Lasek Buloński?. Był też Dom Szwedzki, Dom Francuski (architektura danego kraju), Dom Młodego Robotnika. Nazwy te funkcjonują do dziś.

Pierwszy blok

Budowę pierwszego osiedla zaczęto od wykoszenia dojrzewającej pszenicy 23 czerwca 1949 roku. Były to początki osiedla A-1, dzisiejszego osiedla Wandy. Pierwsza załoga składała się z dwudziestu robotników. Najstarsze osiedla wybudowano według typowych przedwojennych projektów. Do pierwszego bloku mieszkańcy wprowadzili się w grudniu 1949 roku. Na pamiątkę na tym bloku wmurowano tablicę. W lipcu 1950 roku utworzono biuro architektoniczne ?Miastoprojekt Nowa Huta?. Jego kierownikiem został Tadeusz Ptaszycki. Koncepcja urbanistyczna zawierała: charakterystyczny Plac Centralny i odbiegające od niego promieniście w pięciu kierunkach szerokie aleje.

System? warowni

Miasto wznoszone było w czasach stalinowskich niczym warownia, liczono się bowiem z się z ewentualnym atakiem. Poszczególne kwartały przypominają średniowieczne twierdze z całym systemem przejść i zabezpieczeń. Na każdym osiedlu był schron na wypadek wojny atomowej. Ewentualny atomowy podmuch miały osłabiać licznie posadzone drzewa. Gęsta zieleń miała utrudniać szpiegom robienie zdjęć. Niektórzy ochroniarze w Pałacu Dożów do dzisiaj tego przestrzegają :)? Na dachach bloków zamontowano stanowiska dla strzelców i podstawki pod działa przeciwlotnicze. Wewnątrz tych osiedlowych warowni był żłobek (czasami tygodniowy, dla samotnych matek), przedszkole i szkoła. Osiedla miały swoje sklepy, punkty usługowe i świetlice.

Kombinat

Główne wejście do kombinatu metalurgicznego to olbrzymia brama flankowana dwoma budynkami biurowymi. Nosi ona wszelkie znamiona stylu renesansowego, na którym się wówczas wzorowano. To ładne budynki  z zachowanym wystrojem z lat pięćdziesiątych. Mają one marmurowe klatki i specjalnie zaprojektowane meble. Sama huta to kolos, w większości nieczynny. W niektórych halach zmieściłoby się kilka krakowskich rynków. Setki budynków, splątanych rur i torów biegnących w różnych kierunkach. Można tam zajrzeć z wycieczką zorganizowaną lub podglądnąć z Kopca Wandy.

Przeczytaj także...

Kraków. Kopiec Wandy… co nie chciała Niemca

Autorka: Barbara Górecka

Kopiec Wandy stanowi wielką zagadkę archeologiczną i wciąż budzi sporo kontrowersji co do funkcji, jaką spełniał. Bierze się pod uwagę dwie możliwości. Albo był to kurhan pochówkowy, albo też miejsce kultowe. Albo i jedno, i drugie...

Kraków. Moja „Stara” Nowa Huta

Autorka: Barbara Górecka

Mieszkania były na ogół trzypokojowe i mieszkały w nich trzy rodziny. U nas duży pokój zajmowała nasza rodzina bo było troje dzieci. W małym pokoju mieszkało młode małżeństwo, a w drugim małym dwóch braci. Łazienka, ubikacja i korytarz były wspólne.

Kraków. Nowa Huta: spacerkiem przez wieki

Autorka: Anna Ochremiak

Wreszcie czasy PRL: kombinat, który miał spowodować, że inteligencję Krakowską zdominuje klasa robotnicza. Za bramę wejść nie wolno, ale dwa stojące po stronie miasta gmachy budzą respekt.

Poczytaj więcej o okolicy:

Kraków. Szuflada Szymborskiej

Kraków. Papieskie okno: Franciszkańska 3

Kraków. Wino z kamedulskich Bielan

Kraków. Postpandemiczny spacer na Podgórze