Gdy jechałam do Przysuchy, powiatowego miasta w województwie mazowieckim, po ponad dziesięciu latach, nie pamiętałam z jej obrazu nic poza synagogą. Ogromną, potężną i bardzo zniszczoną.

Teraz, wspominając budowlę, która kiedyś zrobiła na mnie ogromne wrażenie, miałam nadzieję, że zastanę ją odrestaurowaną i służącą ludziom, tak jak stało się z wieloma innymi bożnicami w ostatnich latach. I nieważne, czy służą one teraz celom religijnym, czy muzealnym. Odnowione stanowią świadectwo świata, którego już nie ma.

Niestety…

Ogromna budowla jak stała ruiną ? tak stoi do dziś. Porównałam zdjęcia ? przez dziesięć lat zmieniło się tylko, albo aż tyle, że pokryto ją nowym dachem. Podobno poczyniono też jakieś prace zabezpieczające, ale tego z zewnątrz nie widać. Budynek przejęła od państwa Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Jej celem jest odrestaurowanie synagogi i stworzenie w niej centrum kulturalnego? Remont dachu ma być pierwszym krokiem na tej drodze.

Kiedyś budowla budziła zachwyt

Synagoga powstała w latach 1774-77. Zbudowano ją na planie prostokąta o wymiarach 20 x 30 metrów, w stylu klasycystycznym. Jest wielka. Wnętrze zakomponowano w sposób charakterystyczny dla bóżnic budowanych na terenie Polski: strop podtrzymywany jest przez cztery połączone arkadami kolumny, które wyznaczają miejsce na bimę. Nadal widoczne są ślady wystroju: fragmenty polichromii o motywach roślinnych i inskrypcje hebrajskie oraz kamienny barokowy aron ha-kodesz. Tego jednak na co dzień zobaczyć się nie da. Trzeba by wejść do środka, a drzwi dla turysty zamknięte są na głucho.

Pielgrzymi przybywają tu do dziś…

W końcu XVIII wieku, w czasie budowy synagogi, Przysucha była jednym z najważniejszych w Polsce ośrodków chasydyzmu. Nauczali tu pobożni mędrcy. Najbardziej znani z cadyków to Abraham z Przysuchy (zmarły w 1806 r.), Jakub Izaak ben Aszer (1766-1813) zwany Świętym Żydem z Przysuchy, oraz Symcha Bunem (1784-1827). Do grobów tych świętych mężów pielgrzymują Chasydzi z całego świata. Ich ohele, zbudowane w latach 80. ubiegłego wieku w miejsce zniszczonych oryginalnych grobowców, znajdują się na kirkucie. Może kiedyś przystankiem na  drodze pielgrzymów będzie też odrestaurowana synagoga?

Przeczytaj także...

Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś

Autor: Cezary Rudziński

Taka bożnica, zachowała się w Czechach tylko jedna i stanowi unikat na skalę światową. Jest dziś celem pielgrzymek i muzeum.

Kraków. Synagoga Wysoka na Kazimierzu

Autorka: Barbara Górecka

W 2008 roku synagogę odzyskała Gmina Wyznaniowa Żydowska. Odbyła się pierwsza uroczystość religijna od zakończenia II wojny światowej i pierwsza uroczystość religijna w Krakowie prowadzona przez rabina kobietę.

Kraków. Synagoga Tempel na Kazimierzu

Autorka: Barbara Górecka

Synagoga była kilkakrotnie przebudowywana, ale zachowała tę samą formę architektoniczną i styl mauretańsko-neorenesansowy. Kilka razy w roku odbywają się tu uroczyste ceremonie religijne, a uczestniczą w nich Żydzi z całego świata.

Poczytaj więcej o okolicy:

Żelechów. W dawnym żydowskim sztetlu

Czarnolas. Losy dworu Jana Kochanowskiego

Gołąb. Ciekawy kościół i Domek Loretański

Szydłowiec. Jezusek Palmowy powrócił do miasta