Kijów
Sobór Sofijski to miejsce magiczne
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Nowością dla mnie były, tak zwane sgraffiti. To napisy wyryte jakimiś rylcami czy igłami przed wiekami na starych freskach. Dziś uważamy takie postępowanie za barbarzyństwo. Ale te, które oglądam, niekiedy w narożnikach lub ciemnych miejscach wiekowych malowideł, to nie są teksty w rodzaju: ?Byłem tu ? Iwan (i data)?. Lecz niekiedy akty strzeliste do Boga lub świętych przedstawionych na freskach, prośby o pomoc, modlitwy. Głównie w języku ruskim, ale także innych, np. ormiańskim. A w Cerkwi Kiriłłowskiej, też z XI w., o której wkrótce napiszę osobno, również polskim z XVII w. Podziwiam i fotografuję dziesiątki scen i detali. Zarówno najstarszych, jak i późniejszych, stanowiących obecnie oryginalną całość. W nawach, na ich ścianach stropach, filarach, w klatkach schodowych wież itp. zapełnione jest niemal każde wolne miejsce.
Takie były początki
Historia dziesięciu wieków tej budowli jest szalenie ciekawa, ale nie tu miejsce, aby ją szerzej przedstawiać. Zainteresowanych szczegółami odsyłam do bogatej literatury na ten temat. Wspomnę więc tylko, że Sobór Sofijski nie był najstarszym w Kijowie, gdyż wzniesiono go najprawdopodobniej, w latach 1037-1044. Pierwsza bowiem cerkiew chrześcijańska powstała w stolicy Rusi Kijowskiej na Podole ? jej podgrodziu nad Dnieprem, jeszcze przed chrztem władcy i jego ludu w 988 roku. A następne tuż po nim. Ale tutejszą świątynię Mądrości Bożej budowano od początku jako główną metropolitalną świątynię państwa, które wówczas było jedną z potęg w tym regionie Europy. To w niej kijowskie trony obejmowali kolejni książęta, intronizowani byli metropolici, chowano władców. Wspaniale zachowany we wnętrzu sarkofag Jarosława Mądrego z białego marmuru, w którym książę ten pochowany został w roku 1093, jest też jednym z najcenniejszych zabytków Sofii.
Pięć naw i trzynaście kopuł
Sobór ten, zbudowany na planie krzyża greckiego, miał jedną centralną kopułę i 12 mniejszych, co w ówczesnej architekturze bizantyjskiej było formą nieznaną. A wznosili go i zdobili przecież budowniczowie i rzemieślnicy oraz artyści z Konstantynopola przy pomocy staroruskich pomocników. Powstała ? jej model znany jest z rekonstrukcji ? świątynia o wznoszącym się w górę piramidalnie kształcie, zwieńczona wspomnianymi mniejszymi i jedną wielką, centralną kopułą. Z pięcioma apsydami, o długości na linii wschód ? zachód 41,7 m i szerokości z północy na południe 54,6 m. O łącznej powierzchni 2310 m kw.
Pod obcym jarzmem
W 1240 r. podczas najazdu na Kijów hord chana Batyja sobór został rozgrabiony, ale jego ściany ocalały. Po podporządkowaniu południowych ziem Rusi w 1362 r. Wielkiemu Księstwu Litewskiemu, w mieście powstała nowa prawosławna metropolia. Było ono jednak wielokrotnie najeżdżane i niszczone, przez Tatarów krymskich. Zwłaszcza dotkliwie w 1416 i 1482 roku. Świątynie, także ta, pustoszały. Po Unii Lubelskiej 1569 r. ziemie Rusi znalazły się w granicach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Na mocy Unii Brzeskiej 1596 r. większość ocalałych kijowskich cerkwi, także Sobór Sofijski, znalazły się w jurysdykcji unickiego (greckokatolickiego) metropolity Pocieja. Wierni prawosławni odzyskali go dopiero po wyborze, w 1632 r., metropolitą kijowskim Piotra Mohyły.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz