Zbaraż
Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?

Autorka: Anna Ochremiak
15 tysięcy żołnierzy Rzeczypospolitej broniło się przed stu, może stu dwudziestu tysiącami oblegających. W powieści na murach walczyli Wołodyjowski z Zagłobą, pan Longinus Podbipięta, który zginął idąc po pomoc. Był też z nimi Jan Skrzetuski...
fot: Anna Ochremiak
Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
Gdy zamek, wraz z tą częścią Podola znalazł się w składzie ZSRR, znaczne fragmenty murów rozebrano na budowę zabudowań kołchozu, a pewnie i na inne potrzeby.
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
  • Zbaraż. Twierdza znana z ?Ogniem i mieczem?
Uwaga! Materiał został zamieszczony w naszym portalu już ponad rok temu.
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!

Cóż tu napisać o historii Zbaraża? Zainteresowanych wartką narracją odsyłam do powieści Henryka Sienkiewicza. Przepiękny opis obrony twierdzy znajdziemy na stronach ?Ogniem i mieczem?.

Pewnie, że to fikcja, pisana ku pokrzepieniu serc? Ale jest trochę w niej i prawdy. Bo faktem jest, że latem 1649 roku, w czasie powstania Chmielnickiego, Kozacy pod wodzą swego hetmana, przy ogromnym wsparciu Tatarów i w towarzystwie czerni ? tak Sienkiewicz nazywa masy zbuntowanych i uzbrojonych chłopów ? otoczyli  Zbaraż. 15 tysięcy żołnierzy Rzeczypospolitej broniło się przed stu, może stu dwudziestu tysiącami oblegających. Obrońcami dowodzili krytykowani mocno przez Sienkiewicza regimentarze ? Andrzej Firlej i Stanisław Lanckoroński, prawdziwym wodzem był właściciel zamku, książę Jeremi Wiśniowiecki, wojewoda ruski. W powieści na murach walczyli Wołodyjowski z Zagłobą, pan Longinus Podbipięta, który najpierw dopełnił ślubów ścinając trzy niewierne głowy jednym zamachem miecza, a potem zginął idąc po pomoc dla oblężonych. Był też z nimi Jan Skrzetuski, któremu w końcu udało się dotrzeć do króla i sprowadzić pomoc? To prawdziwa postać i prawdziwy epizod: w rzeczywistości jednak ze Zbaraża przedarł się do króla nie Jan, a niejaki Mikołaj Skrzetuski. Król ruszył na odsiecz Zbarażowi, ale wyprawę zatrzymali Kozacy i Tatarzy pod Zborowem. Zawarto jednak ugodę, która zakończyła oblężenie twierdzy.

Zanim zdarzył się heroiczny epizod

Zbaraż wzmiankowano po raz pierwszy w 1211 roku. Ale murowany zamek zbudowali w latach 1620-1626 właściciele tutejszych dóbr ? Zbarascy. Ulokowali go w Nowym Zbarażu, w pobliżu dotychczasowej swej rodowej siedziby ?  wsi Stary Zbaraż. Były tam od stuleci niewielkie drewniane fortyfikacje, ale co raz to ulegały zniszczeniu przez kolejnych, nadciągających od strony Dzikich Pól najeźdźców. Decyzję o budowie nowoczesnej, bastionowej twierdzy podjął Jerzy Zbaraski i sprowadził z zagranicy wybitnych architektów. Ostatecznie powierzono prace Flamandowi Henrykowi van Peene, który sprawdził się już przy budowie pałacu Zbaraskich w Krakowie. Zamku broniły oskarpowane bastiony wsparte na wałach ziemnych, wysokie na 12 metrów. Ponad nimi był taras dla obrońców, wewnątrz sklepione lochy. Całość zajmowała teren na planie kwadratu o boku 88 metrów. Fortyfikacje otaczała szeroka na 40 metrów fosa. Wewnątrz, zgodnie z renesansowym jeszcze założeniem palazzo in fortezza, ulokowano pałac, o cechach już barokowej architektury. Na dziedziniec wewnątrz wałów można było wjechać przez dwukondygnacyjną, barokowo zdobioną bramę.

Ten wielki/straszny kniaź Jarema

W 1636 roku zbaraska twierdza znalazła się w rękach rodu Wiśniowieckich, na którego czele stał w chwili wielkiej próby gloryfikowany przez Sienkiewicza kniaź Jarema. Na potrzeby wspomnianej obrony otoczono zamek ziemnymi wałami, ale po nich nie pozostało już prawie ni śladu. Po opuszczeniu zamku przez wojska polskie zbudowania zostały splądrowane, a potem stały puste. Gdy zawierucha ustała, do zamku wrócili właściciele.

Czytaj dalej - strony: 1 2

Poczytaj więcej o okolicy:

 
Dodaj komentarz
(Dozwolone typy plików: jpg, gif, png, maksymalny waga pliku: 4MB.)
(wymagany, niepublikowany)
Wszystkie materiały zamieszczone na naszym portalu chronione są prawem autorskim. Możesz skopiować je na własny użytek.
Jeśli chcesz rozpowszechniać je dla zysku bez zgody redakcji i autora – szukaj adwokata!
Zamknij