Cerkiew we wsi Turzańsk, jako jedyna ze wschodniołemkowskich świątyń z doliny Osławy, została wpisana na listę UNESCO.  Razem z piętnastoma innymi drewnianymi cerkwiami w Polsce i na Ukrainie.

Cerkiew p.w. Michała Archanioła  jest stosunkowo młoda, zdecydowanie młodsza od trzech cerkiewek zachodniołemkowskich wpisanych na tę samą listę. Zbudowano ją w pierwszych latach XIX wieku w miejscu starszej budowli.  Jej poprzedniczka wzmiankowana była już w 1526 roku, stanęła wkrótce po lokacji wsi w 1514 roku na prawie wołoskim.

Dwieście lat historii

Za datę ukończenia obecnego budynku uznaje się rok 1803. W 1817 wybudowano drewnianą dzwonnicę, ponoć jedna z najwyższych w polskich Karpatach. W 1836 r. cerkiew rozbudowano o przedsionek i dwie zakrystie. Potem wielokrotnie remontowano. Należała do greckokatolickich Łemków. Po powojennych wysiedleniach w ramach akcji Wisła w latach 1947 cerkiew zagospodarowali  polscy osadnicy – rzymscy katolicy. Potem przekazano ją prawosławnym. Po 1956 r. powróciło do Turzańska kilkanaście rodzin łemkowskich.

Wschodniołemkowska konstrukcja

Cerkiew w Turzańsku jest świątynią w typie wschodniołemkowskim. Jest budowlą zrębową trójdzielną, z nawą , przedsionkiem i prezbiterium. Wszystkie trzy części maja zrąb tej samej wysokości, pokryte są wspólnym blaszanym dachem kalenicowym. Poszczególne części budowli zaznaczone są wieżyczkami z kopułkami, podobne sygnaturki znajdują się nad dwiema zakrystiami. Wewnątrz zachowało się oryginalne wyposażenie: ikonostas z 1895 i dwa ołtarze boczne z początku XIX w. oraz ciekawa polichromia z 1898 r. Jej autorem jest  Josyf Bukowczyk, któremu udało się połączyć elementy malarstwa ludowego i religijnego. Dzwonnica jest wolnostojąca, na planie kwadratu. Na terenie przycerkiewnym cmentarz z kilkoma starymi nagrobkami.

Warto wiedzieć

W dolinie rzeki Osławy i najbliższej okolicy przetrwało pięć zabytkowych cerkwi w typie wschodniołemkowskim. W Turzańsku, Szczawnem, Rzepedzi , Wisłoku Wielkim i Komańczy (zrekonstruowana po niedawnym pożarze).

Przeczytaj także...

Owczary. Drewniana cerkiewka na liście UNESCO

Autorka: Małgorzata Raczkowska

Owczary leżą na małopolskim szlaku architektury drewnianej. Cerkiew otwarta jest dla zwiedzających od środy do soboty w godzinach 9-18, w niedziele od 12 do 16. Opiekę nad świątynią sprawuje bardzo sympatyczna pani. Wstęp jest wolny.

Paryż. Nekropolia na Montmartre

Autorka: Anna Derecki

Cmentarz położony jest na dwu poziomach a przecina go wiadukt miejski – trudno więc go zwiedzać. Proponujemy spacer trasą, która pozwoli zobaczyć najciekawsze groby: nie ominiemy Słowackiego, Dalidy ani Lelewela.

Beskid Niski. Ladomirová i cerkwie z listy UNESCO

Autorka: Barbara Górecka

Wszystkie cerkwie posiadają ikonostasy i pełne wyposażenie cerkiewne. Obecnie służą grekokatolikom. W tym rejonie przeważają drewniane cerkwie łemkowskie typu południowego.

Poczytaj więcej o okolicy:

Jawor. Święta Góra Łemków

Wysowa. Cerkiewka na Świętej Górze Jawor

Nieznajowa. Tu była kiedyś wieś...

Kwiatoń. Bardzo zgrabna cerkiewka