Gdańsk
Największa ceglana świątynia świata
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Dominantę Głównego Miasta, czyli gdańskiej starówki, stanowi bazylika Mariacka, największa na świecie świątynia zbudowana z cegły.
Przylegają do niej ulice Piwna i Mariacka. Ta potężna gotycka budowla wznosi się niemal w centrum wyznaczanym przez Podwala: Staromiejskie na północy i Przedmiejskie na południu oraz Wały Jagiellońskie na zachodzie i nurt rzeki Motławy na wschodzie.
159 lat budowy: 1343-1502
W docelowym kształcie bazylikę Mariacką budowano ją przez 159 lat, przy czym jest to jeden z nielicznych starych kościołów z tak dokładną metryką. Znana jest data położenia kamienia węgielnego: 23 marca 1343 roku, a więc przed 678 laty, co upamiętnia tablica z łacińskim tekstem przy wejściu do zakrystii. Znane są również daty i godziny końcowych momentów budowy. 28 lutego 1502 roku wprawiono w sklepienie ostatni zwornik, zaś 28 lipca tegoż roku, mistrz Henryk Hetzel położył ostatnią cegłę sklepienia.
Bazylika katedralna p.w. Wniebowzięcia NMP – do rangi Bazyliki Mniejszej podniósł gdańską farę 20 listopada 1965 r. papież Paweł VI – ma 105,5 m długości, 66 m szerokości w transepcie, sklepienie gwiaździste i kryształowe o wysokości 28-29 m ponad posadzką, opierające się na 27 filarach oraz kubaturę 155 tys. m szesc. Ponadto wieże, z których główna i najwyższa, dzwonna, ukończona w 1466 r. ma wysokość 82 m. A do platformy widokowej na jej górze, z obszerną panoramą Gdańska prowadzi 409 stopni. W murach świątyni jest siedem portali oraz 37 okien różnej wielkości, z których tylko w dwu są witraże.
Wznoszona etapami
W przeszłości niektóre rozmiary świątyni były mniejsze, gdyż jej budowa odbywała się etapami. Przywilej dający Głównemu Miastu w Gdańsku prawo zbudowania kościoła parafialnego – fary, nadał w 1342 r. wielki mistrz krzyżacki Ludolf König. Stanęła ona w pobliżu ówczesnego zamku. Prawdopodobnie, ale badania archeologiczne dotychczas tego nie potwierdziły, na miejscu wcześniejszego drewnianego kościoła wzniesionego przez księcia Pomorza Gdańskiego, Świętopełka II Wielkiego (przed 1195-1266). Wymieniony on został bowiem w roku 1271 obok dwu innych, stojących już wówczas kościołów gdańskich, p.w. św. Mikołaja i św. Katarzyny.
Okna wypuszczające dźwięki dzwonów
W 159-letniej historii budowania tego kościoła bardzo ważny był etap pierwszy. W ciągu 20 lat powstała ogromna, jak na tamte czasy, świątynia o długości 76 metrów i wysokości, do sklepienia, 27 metrów. Od początku była to świątynia trójnawowa, zbudowana na planie nieregularnego krzyża łacińskiego. Jej masywna wieża zachodnia, a zarazem dzwonnica, początkowo była niższa, dwukondygnacyjna, gdyż krzyżacy nie zgodzili się, aby przewyższała wieżę ich zamku. Obecną wysokość uzyskała dopiero w roku 1466. Przy czym, to ciekawostka, otwory w niej, przypominające okienne, są im wyżej, tym większe. Nie dlatego, aby wpuszczać do wnętrza więcej światła, lecz aby wypuszczać dźwięki dzwonów. Które, wiedziano to już wówczas, mogą kruszyć mury.
Pierwszy etap budowy zakończył się prawdopodobnie w latach 1360-61. Rozbudowę, przede wszystkim prezbiterium i transeptu, rozpoczęto w latach 70. XIV w. W połowie wieku XV nie tylko podwyższono wieżę, ale zbudowano wieżyczki na sygnaturkę na skrzyżowaniu naw oraz flankujące transept i prezbiterium. Z czasem, dzięki umieszczeniu we wnętrzu przypór, w przestrzeniach między nimi urządzono 29 kaplic.
Katoliccy proboszcze luterańskiej świątyni
Aż do czasów reformacji był to kościół katolicki z, głównie, gotyckimi ołtarzami pełnymi rzeźb i obrazów. W 1529 r. odbyło się w nim pierwsze nabożeństwo luterańskie. Z tym, że ołtarz główny aż do roku 1572 służył katolikom. Chociaż świątynia stała się – to kolejna ciekawostka – protestancka, aż do połowy XVII wieku jej proboszczami byli duchowni katoliccy wyznaczani przez polskiego króla. Wówczas też obok kościoła zbudowano Kaplicę Królewską, w której odprawiano nabożeństwa dla gdańskich katolików. Zaś w farze zachowano w większości dawny wystrój.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz