Kretynga
Od Jagiellonów do Tyszkiewiczów

Miasto położone nad rzeczką Akmeną około 30 km na wschód od letniej stolicy Litwy – nadbałtyckiego kurortu Połąga, ma długą historię i sporo ciekawych zabytków związanych także z naszymi dziejami.
fot: Cezary Rudziński
Kretynga. Od Jagiellonów do Tyszkiewiczów
Główną atrakcję Kretyngi stanowi pałac Tyszkiewiczów, którzy zbudowali go w 1874 roku i mieszkali w nim do 1944 roku, z ciekawymi, stylowymi wnętrzami z przełomu XIX i XX wieku.
To już 10 lat! Materiał został zamieszczony w naszym portalu ponad dekadę temu.
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!

Wysiadam z autobusu w litewskim miasteczku Kretynga (Kretinga) i od razu trafiam na rozległy Plac Ratuszowy – Rotušės alkštė. Z jego dawnej świetności pozostały jednak już tylko wspomnienia.

Wytyczony w 1609 roku, zabudowany był domami z XVII-XVIII w., pośrodku zaś stał, aż do połowy XIX w., gmach ratusza, a później cerkiew prawosławna. I ją zniosły burze dziejowe, które w nieco ponad 20-tysięcznej dziś Kretyndze spowodowały znaczne straty. Zwłaszcza w latach II wojny światowej. Obecnie na placu tym stoi pomnik 10-lecia Niepodległej Litwy wzniesiony w 1930 roku wg projektu R.Antinisa, zburzony przez „władzę rad” i odbudowany w 1990 r.

Gocka legenda

Dookoła stoi kilka nie przyciągających szczególnie uwagi domów, do placu przylega  neogotycki, ceglany kościół luterański  zbudowany w latach 1896-99. Miasto położone nad rzeczką Akmeną i jej dopływami Jaurą i Pastaunykas, około 30 km na wschód od letniej stolicy Litwy – nadbałtyckiego kurortu Połąga, ma długą historię i sporo zabytków związanych także z naszymi dziejami. Według legendy, nie potwierdzonej zresztą i raczej wątpliwej, założycielem miasta był król Gotów Armon, który w IV wieku n.e. zbudował tu zamek. Jego śladów, dodam, nie odnaleziono.

Taka litewska specyfika…

W dokumentach nazwa Kretynga po raz pierwszy pojawiła się w roku 1253. Dopiero jednak w XVI wieku szerzej znana była tutejsza wieś oraz dobra. Ich władcami byli wielcy książęta litewscy a zarazem królowie polscy Zygmunt I Stary i Zygmunt August. W informatorze jaki otrzymałem w tutejszym centrum informacji turystycznej nazywani Žigmantas i Žigmantas Augustas. Bez wzmianki o tym, że byli także, a raczej przede wszystkim, królami Polski. Ale taka już jest litewska „specyfika”. Później dobra te należały, zacytuję, do hrabiów: Chodkievičiaus’ów, Sapiehas’ów, Masalskis’ów, Potockis’ów. Co prawda nigdy nie słyszałem, ani nie udało mi się nigdzie znaleźć informacji, żeby Jan Karol Chodkiewicz (1560-1621) wielki hetman litewski, później naczelny dowódca armii polskiej podczas wojny o Inflanty (1600-1611) i w innych wojnach, jeden z najwybitniejszych w naszej historii nie tylko XVI-XVII wieku był hrabią. Ale być może w tutejszych oczach podnosi to jego znaczenie. Chociaż i następni wymienieni posiadacze tych dóbr też nie byli hrabiami, lecz w większości książętami.

Fundacje Chodkiewiczów

W pierwszej chwili czytając, że fundatorami w latach 1605-17 tutejszego klasztoru franciszkanów oraz kościoła byli „Sofija i Ionas Karolis Chodkievičiaus’owie”, nie bardzo wiedziałem o kim mowa. Tymczasem hetman J.K. Chodkiewicz zbudował tu nie tylko wspomniane obiekty sakralne, ale również szkołę parafialną oraz nadał miastu samorząd według prawa magdeburskiego. Także siedziba nabywcy tych włości w 1875 r., hrabiego Juozasa (Józefa) Tiškevičių’sa (Tyszkiewicza) w jednym miejscu tego Informatora nazywana jest zamkiem, w innym pałacem, gdy w rzeczywistości jest to trochę większa, niebrzydka willa, oszpecona przez dobudowanie do jej lewego skrzydła od frontu dużej, trzypiętrowej, szklanej oranżerii przypominającej rotundę. Ale znajdujące się w niej muzeum warte jest zwiedzenia, o czym za chwilę.

 W klasztorach franciszkanów…

Najcenniejszymi zabytkami Kretyngi są wspomnianej już klasztor franciszkanów i przylegający do niego kościół pod wezwaniem Boskiego Objawienia św. Dziewicy Maryi (Viešpaties Apreiškimo Švč. Mergelei Marijai). Ten drugi przebudowywany był parokrotnie, dlatego gotyk przeplata się w nim z renesansem i późniejszymi stylami. Wewnątrz na ścianach wiszą m.in. portrety fundatorów: Zofii i Jana Karola Chodkiewiczów oraz mnichów – męczenników. Jest też sporo ładnych rzeźbionych dekoracji. Ponadto ołtarze, ambona ozdobiona 11 rzeźbami, podobnie chór i drzwi. Pod ołtarzem pochowani zostali członkowie rodu Chodkiewiczów i zasłużeni mnisi.

Czytaj dalej - strony: 1 2

Poczytaj więcej o okolicy:

 
Dodaj komentarz
(Dozwolone typy plików: jpg, gif, png, maksymalny waga pliku: 4MB.)
(wymagany, niepublikowany)
Wszystkie materiały zamieszczone na naszym portalu chronione są prawem autorskim. Możesz skopiować je na własny użytek.
Jeśli chcesz rozpowszechniać je dla zysku bez zgody redakcji i autora – szukaj adwokata!
Zamknij