Holešov
Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś

Taka bożnica, zachowała się w Czechach tylko jedna i stanowi unikat na skalę światową. Jest dziś celem pielgrzymek i muzeum.
fot: Cezary Rudziński
Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
Na parterze znajduje się duża, główna sala modlitewna. Jej głównym elementem jest, stojąca po środku, kuta żelazna, bogato zdobiona bima, w której czytano Torę
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
  • Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś
Uwaga! Materiał został zamieszczony w naszym portalu już ponad rok temu.
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!

Jak przetrwała?

To zresztą dzięki ortodoksom synagoga ta przetrwała holokaust. Po wybudowaniu nowej, która stała się główną siedzibą tutejszej gminy żydowskiej, starą odwiedzali, do lat 20. XX wieku, tylko oni. Później zamieniono ją na magazyn, a na piętrze mieszkali ludzie, zresztą aż do roku 1955. Prosty, nie rzucający się w oczy kształt tej budowli, też chyba miał wpływ na to, że Niemcy jej nie zauważyli. W roku 1964 tę synagogę, po jej zrekonstruowaniu i rewaloryzacji, udostępniono zwiedzającym jako muzeum, w którym umieszczono ekspozycję ?Żydzi na Morawach?. Po kolejnym odnowieniu zabytku w połowie lat 90. ekspozycję zmieniono na ?Żydzi i Morawy?.

Muzeum, ale i cel pielgrzymek

Jest to jednak nie tylko muzeum, ale i cel pielgrzymek ortodoksyjnych Żydów, podczas których w synagodze odbywają się modły. Na parterze znajduje się duża, główna sala modlitewna. Jej głównym elementem jest, stojąca po środku, kuta żelazna, bogato zdobiona  bima, w której czytano Torę, ogłaszano zarządzenia i wyroki sądowe. Bima ta, z połowy XVIII wieku,  przeniesiona została do tutejszej Starej synagogi, z innej, w pobliskich Dřevohosticach, po likwidacji tamtejszej gminy żydowskiej. Tora przechowywana jest w specjalnej skrytce w renesansowym, kutym w kamieniu i bogato ozdobionym Aron ha-kodesz. Wnęka ozdobiona jest koroną i zasłonięta dużą, wiśniową, haftowaną złotymi nićmi zasłoną. Zachowało się również kilka innych elementów zabytkowego wnętrza, m.in. kran z wodą, a także malowidła sufitowe i ścienne. Na piętrach, na które obecnie wchodzi się nie wewnętrznymi schodami, lecz klatką schodową z zewnątrz, jest ekspozycja muzealna i czytelnia. W dawnym babińcu ? części synagogi przeznaczonej dla kobiet, a także dawnej jesziwie ? szkole, znajduje się wystawa prezentująca osadnictwo żydowskie na Morawach. Są także makiety zniszczonej Nowej synagogi i fragmentu dzielnicy żydowskiej z bramą do niej. Piękny drewniany strop pochodzi z XVIII w. W gablotach zaś obejrzeć można przedmioty kultu religijnego oraz użytku codziennego. Biblioteka ? czytelnia odnowiona w 2016 roku, służy także studiom talmudycznym. Żydowscy pątnicy mogą na miejscu zapoznać się z księgami rabina Šabbataja Ben Meira ha-Kohena. Modły w synagodze odbywają się podczas pielgrzymek oraz w Tygodniu Kultury Żydowskiej.

Historyczny kirkut

Jak już wspomniałem, obok tej synagogi, po przeciwnej stronie ulicy jest stary kirkut. Przed wejściem do niego stoi, zbudowany w roku 1903 budynek przedpogrzebowy. Na jego ścianach wewnętrznych znajduje się tablica z imionami i nazwiskami członków tutejszej gminy żydowskiej zamordowanych podczas holocaustu. A także tablice przeniesione ze spalonej i zburzonej Nowej synagogi. Stoi też stary wóz konny i parę innych pamiątek. Kirkut założony został tu w II połowie XV wieku, gdy w mieście zaczęła tworzyć się społeczność żydowska. Pierwsza pisana wzmianka o nim pochodzi z 1606 roku, ale najstarszy zachowany nagrobek dopiero z 1647. W sumie jest ich ponad 1500. W tym najczęściej odwiedzany, duży kamienny grobowiec Szacha, odnowiony w 2005 roku. Pochowano tu wielu tutejszych rabinów oraz wybitnych żydowskich mieszkańców miasteczka, m.in. rodziców Rudolfa Jelinka, założyciela słynnej destylarni śliwowicy w niedalekich Vizovicach. Położony trochę na uboczu kirkut, też nie wpadł jakoś w oko niemieckim okupantom (formalnie był to ich Protektorat Czech i Moraw z czeskim kolaboracyjnym prezydentem, rządem, policją itp.) i przetrwał holokaust oraz wojnę. A obecnie jest dobrze utrzymany. Właścicielem Starej synagogi jest gmina żydowska w Brnie, a jej użytkownikiem jako zabytku i muzeum, Miejskie Centrum Kultury w Holeszowie.

Czytaj dalej - strony: 1 2

Poczytaj więcej o okolicy:

 
Dodaj komentarz
(Dozwolone typy plików: jpg, gif, png, maksymalny waga pliku: 4MB.)
(wymagany, niepublikowany)
Wszystkie materiały zamieszczone na naszym portalu chronione są prawem autorskim. Możesz skopiować je na własny użytek.
Jeśli chcesz rozpowszechniać je dla zysku bez zgody redakcji i autora – szukaj adwokata!
Zamknij