Drohobycz
Wielka Synagoga, czyli wielka ruina

A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Bardzo bym chciał, by ktoś napisał, że to wszystko nieprawda, że jest już zupełnie inaczej, że Wielka Synagoga w Drohobyczu zwana Chóralną, została odbudowana. Ale z tego co udało mi się zorientować ? niestety ? moje nienajnowsze już zdjęcia, nadal są aktualne?
Wielka Synagoga w Drohobyczu (????????) jest największą bożnicą na zachodniej Ukrainie (albo Galicji Wschodniej :) ) i jedną z największych w Europie Środkowo-Wschodniej. Jest też największą ruiną synagogi, jaką przyszło mi oglądać. Ruiną, która zrobiła na mnie największe, bardzo przygnębiające wrażenie.
Zniszczone, że aż strach
Po raz pierwszy byłem tu w 2008 roku, kiedy zamknięto pierwszy etap odbudowy bożnicy. Z okazji trzeciej edycji festiwalu twórczości Brunona Schulza zorganizowano w zrujnowanym wnętrzu wystawę prac lubelskiego malarza ? Bartosza Michłowskiego (podczas kolejnych edycji festiwalu ? też). Było to kilka tygodni po tym jak główny rabin Drohobycza Josif Karpin czytał w drohobyckiej synagodze po raz pierwszy od wojny Torę i po tym jak główny rabin Zachodniej Ukrainy Wilhelm Szlojmo przewodniczył tu obchodom święta Purim? Było to też krótko po tym, jak położono nowy dach i przeprowadzono prace majce na celu wzmocnienie ścian? Wnętrze nadal straszyło pustką, przygnębiające były ślady spalenizny.
To była połowa mieszkańców
Wielką Synagogę zbudowano w latach 1842-65 na miejscu, gdzie wcześniej stała drewniana bożnica, która spłonęła na początku XVIII wieku. Druga połowa XIX wieku była czasem, gdy ludność żydowska stanowiła w tym mieście ponad połowę mieszkańców (ok. 10 tys.). Na początku XX wieku liczba osób tej narodowości wzrosła do 15 tys., ale stanowili oni już tylko 40 proc. mieszkańców miasta, które rozwijało się teraz jako ważne miasto zagłebia naftowego. We wrześniu 1939 r. ? przytaczam informacje zaczerpnięte z portalu Wirtualny Sztetl ? Drohobycz został zajęty przez oddziały Armii Czerwonej. W mieście zgromadziło się około 100 tys. Żydów-uchodźców z zachodnich obszarów Polski (?). Zostały otwarte 2 szkoły z nauczaniem w jidysz, teatr, powstawały żydowskie biblioteki i kluby. Została zamknięta synagoga. Wkrótce większość Żydów rozpierzchła się po terenie Związku Radzieckiego: jedni zostali deportowani, inni wyjechali dobrowolnie, wielu zostało. Niemcy wkroczyli do Drohobycza na początku lipca 1941 roku. W kolejnych dwu latach okupacji bez mała wszyscy Żydzi zginęli w pogromach, egzekucjach, w tutejszym getcie, w obozie w Bełżcu.
Remont utknął w miejscu
Niemcy zdewastowali synagogę przeznaczając budynek na stajnię, potem magazyn soli. Po wojnie był tu sklep meblowy. Wreszcie mury porzucono i z upływem czasu ulegały one coraz większej dewastacji. W 1993 roku ruinę przekazano lokalnej gminie żydowskiej. To ona, przy wsparciu różnych darczyńców, zapoczątkowała remont. Utknął on jednak, z braku funduszy, w miejscu. Szacuje się, że potrzebne są miliony?
Przejmujący widok: obrazy w zrujnowanym wnętrzu.
Stał się cud i Wielka Synagoga w Drohobyczu została odbudowana. Dziś w południe wielkie otwarcie!