Sanok
Zamek królewski, a w nim muzeum
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Sanok ma zamek usytuowany na wzgórzu o wysokości 317 m n.p.m. U jego podnóża, od strony wschodniej, przepływa rzeka San.
Dziś zamek swoim kształtem przypomina raczej pałac. Średniowieczna budowla z murami o grubości 2,4 metra, wieżą, mostem zwodzonym i fosą były zespołem obronnym na pograniczu polsko-rusko-węgierskim.
Królewska rezydencja
Na zamku przebywali po kilka razy król Kazimierz Wielki i książę Władysław Opolczyk, fundator klasztoru franciszkanów w Sanoku. Tu 2 maja roku 1417 odbyło się wesele króla Władysława Jagiełły z trzecią jego żoną Elżbietą Granowską. Potem zamkiem królewskim w Sanoku władały kolejne królowe. Od początku XV do połowy XVI wieku na zamku siedzibę miał urząd grodzki ze starostą i sądy. Zamek był dwukondygnacyjny. Posiedzenia sądów odbywały się w piwnicach. Dwa górne piętra były przeznaczone dla urzędników. Obok zamku była wieża w której skazani odbywali karę.
W latach 1523-48 marszałek Mikołaj Wolski z polecenia królowej Bony Sforza, żony Zygmunta I Starego, przebudował gotycki zamek w stylu renesansowym. Ciekawostką przy tym jest, że królowa Bona nigdy w Sanoku nie przebywała.
W XIX wieku rozebrano skrzydło północne. W roku 1915 rozebrano skrzydło południowe i w takiej postaci zamek pozostał do roku 2010. Pod dziedzińcem zamku Niemcy zbudowali w latach 1940-41 dwa schrony, które należały do linii obronnej „Pozycja Graniczna Galicja”.
Muzeum Ziemi Sanockiej
Od roku 1934 zamek pełnił funkcję społecznego Muzeum Ziemi Sanockiej. We wrześniu 1939 r. został splądrowany. W czasie okupacji urządzono w nim Muzeum Łemkowszczyzny. W sierpniu 1944 r. Niemcy wywieźli najcenniejsze zbiory. Cześć z tych pamiątek odnaleziono w okolicach Legnicy. Do roku 1946 w zamku był szpital wojskowy a potem rusznikarnia.
Od roku 1965 zaczęto restaurację zamku. Od roku 1968 państwowe Muzeum Historyczne prezentuje zbiory we wszystkich salach renesansowej budowli. W latach 2000-04 przebudowano wnętrza na potrzeby ekspozycji zbiorów muzealnych. W trakcie prac konserwatorskich pogłębiono piwnice i położono ceglaną posadzkę. Wykopaliska archeologiczne i opisy źródłowe pozwoliły na częściowe odtworzenie zamku. W trakcie remontu kapitalnego ujawnił liczne zakamarki i układ okien i drzwi. Zachowana na dziedzińcu studnia powstała w pierwszej połowie XVI wieku za czasów starosty Mikołaja Wolskiego.
Współczesne ekspozycje
W roku 2010-11 odbudowano skrzydło południowe. Urządzono w nim stałą wystawę Galeria Zdzisława Beksińskiego. Obecnie ekspozycja podzielona jest na osiem stałych wystaw:
* Galeria Zdzisława Beksińskiego (o niej napisałem osobno),
* Sztuka sakralna,
* Sztuka cerkiewna,
* Portret z wieku XVII do XIX wieku,
* Sztuka współczesna,
* Zbrojownia i schron obserwacyjny,
* Ceramika Pokucka,
* Archeologia,
* Galeria Mariana Kruczka.
W sanockim muzeum czołowe miejsce zajmuje kolekcja sztuki cerkiewnej. Najstarsze w niej zabytki to pochodzące z XII wieku enkolpiony. To relikwiarze noszone na piersiach przez chrześcijan, zawierające relikwie lub cytaty z Pisma Świętego. Dobrze zachowany jest zbiór ikon z XV i XVI w. Całość obejmuje kilkaset obiektów wyeksponowanych chronologicznie i powstałych do początku XX wieku.
W jednej z zamkowych komnat jest wyeksponowana sztuka kościoła katolickiego. Jest tam kilka zabytków z XV i XVI wieku. Dzięki darowiźnie państwa Margaret i Alberta Sługockich z USA można tu obejrzeć 27 krucyfiksów hiszpańskich, niemieckich i francuskich datowanych od XVII do XIX wieku. Portrety w znacznej części pochodzą z galerii rodu Załuskich.
Obejrzeć można też ponad 500 eksponatów w kolekcji ceramiki pokuckiej. Pokucie to region położony w Karpatach Wschodnich na terenie dzisiejszej Ukrainy. Naczynia robione były z łatwo topliwych glin żelazistych i oblewane szkliwem ołowiowym.
W roku 2016 w podziemiach południowego skrzydła otwarto zbrojownię ze stałą wystawą militariów i poniemiecki schron. Wiele wyeksponowanych w muzeum przedmiotów codziennego użytku i militariów pochodzi z wykopalisk. Zbiory archeologiczne są od epoki kamienia do czasów nowożytnych.
Bogate są zbiory w dziale sztuki współczesnej w których wiele jest wykonanych przez artystów polskich tworzących we Francji.
Poczytaj więcej o okolicy:
Zajrzyj na te strony:
- o galerii Beksińskiego w naszym portalu
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz