Ustroń
Piramidy na stokach Równicy
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Ponoć to jeden z najwybitniejszych przykładów modernistycznej architektury w Polsce. Ba, nawet kompleks sanatoryjny w Ustroniu znalazł się w prestiżowym wydawnictwie 20th-Century World Architecture: The Phaidon Atlas, które prezentuje najciekawsze rozwiązania architektoniczne z ubiegłego wieku.
Mnie jednak dzielnica sanatoryjna niespecjalnie się podoba. Ale na pewno zaciekawia, intryguje. Tym bardziej mi się nie podoba, im bardziej woła o remont. A intryguje, bo było to niezwykłe przedsięwzięcie z czasów PRL.
W 1960 roku Wojewódzka Rada Narodowa w Katowicach przyjęła plan rozbudowy beskidzkiego miasteczka Ustroń. Plan zakreśliła z rozmachem. W Zawodziu, na stoku Równicy, na powierzchni ok. 200 ha miał powstać kompleks uzdrowiskowy dla 7 tys. osób. W skład tego założenia miały wejść szpital reumatologiczny z 370. łóżkami, sanatoria z 800. łóżkami zakładowe ośrodki wczasowe, które mogłyby pomieścić 5600 osób. Z myślą głównie o śląskich górnikach ale i dla klasy robotniczej z innych terenów Polski.
Przystąpiono zatem do działania. Generał Jerzy Ziętek, ważny śląski działacz partyjny i państwowy tamtych czasów (do dziś bardzo doceniany na Śląsku), zaangażował się w przedsięwzięcie. Prac projektowych podjęli się trzej śląscy architekci Henryk Buszko Aleksander Franta i Tadeusz Szewczyk. Zaprojektowali oni 28 budynków wczasowych w kształcie piramid, które miały być rozrzucone na zboczu Równicy oraz ogromne sanatorium Równica z zadaną liczbą miejsc noclegowych, gabinetami lekarskimi i zabiegowymi. A także Dom Zdrojowy. Budowa trwała od 1967 do 1990 r. Nie ukończono całego kompleksu. Powstały tylko wspomniane budynki uzdrowiskowe oraz 17 noclegowych piramid.
Realizację tę fachowcy doceniają za modernistyczne wpisanie w naturę i górskie otoczenie, wyraźne odróżnienie od innych obiektów w mieście. Podkreślają inspirację i nawiązanie do dzieł szwajcarskiego prekursora modernizmu – Le Corbusiera. Dziś część budynków jest ładnie odnowiona, zagospodarowana, używana. Inne stoją puste i czekają na inwestora.
Warto wiedzieć
* Architektura Zawodzia znalazła się jako jeden z elementów herbu miasta Ustroń, jaki był używany w latach 1977-2009.
Ale to naprawdę bardzo ciekawa architektura.Oglądałem kilka lat temu, zimą. Tu np. sanatorium Równica…
Tu jakaś dowolna piramida… Róża, zdaje się.
A tu piramidy…
i jeszcze raz, ostatni