Korzenie miasta sięgają średniowiecza. Założyli je Krzyżacy po tym jak w połowie XIII wieku podbili tutejsze tereny, zamieszkane przez pruskie plemię Galindów. Powstał „Zamek nad Łyną” Allenstein, nasz Olsztyn.
Szybko rozeszło się po okolicy, że figura ze Świętej Lipki pomaga cierpiącym i uzdrawia chorych. W roku 1320 wybudowano pierwszą kaplicę. Opiekowali się nią Krzyżacy z Kętrzyna. Do świętego drzewa pielgrzymowali wierni z Prus, Warmii, Mazowsza.
Lokalną ciekawostką jest śluza Przerwanki znajdująca się na rzeczce Sapina. Działa w sezonie, lecz jest używana rzadko, bo ruch żaglowy tu niewielki – przepłynięcie z Wielkich Jezior na Gołdopiwo jest czasochłonne, a łodzie motorowe wstępu tu nie mają.
Zaledwie kilometrowa trasa w kształcie pętli biegnie w połowie po kładce brzegiem małego jeziora Ostrówek, w połowie przez las. Wiosną można tu obserwować ponoć płazie gody – stąd Rechot.
Legendę o śmierci Brunona na brzegu jeziora Niegocin rozpropagował miejscowy pastor Ernst Trincker. Prawdopodobnie to on namówił parafian do ufundowania żeliwnego krzyża, który stanął na wzgórzu
Dawna wieża ciśnień jest własnością prywatną. Pięknie wyremontowana, mieści dwupoziomową kawiarnię z przeszkloną salą oraz tarasem widokowym. Na niższych poziomach znajduje się niewielkie muzeum.
Na mocy powojennych ustaleń międzynarodowych Warmia i Mazury jako południowa partia Prus Wschodnich przypadły Polsce. Ludność niemiecką wysiedlono za Odrę. Na jej miejsce przybyli Polacy...
We wczesnym średniowieczu Warmię i Mazury zamieszkiwali bałtyccy Prusowie. To jeden z ostatnich pogańskich ludów Europy. Nie wytworzyli oni organizacji państwowej, żyli z łupów dla których najeżdżali też sąsiednie ziemie polskie.
Cesarz zamieszkał w pokoju zamku krzyżackiego na pierwszym piętrze. Kwaterował tutaj od 21 lutego do 1 kwietnia. Przez te tygodnie Ostróda była centrum politycznym i wojskowym Europy.
Cesarz za kwaterę obrał jedyny ocalały w mieście budynek – kolegiatę. Późnym wieczorem zasiadł do kolacji z miejscowym prepozytem. Jako danie główne podano gorący gulasz z przedostatniej ocalałej w okolicy krowy.