Według najsłynniejszego staroruskiego latopisu Nestora, „Powiesti wremiennych liet” (Opowieści lat minionych), klasztor ten założył w roku 1001 wielki książę Włodzimierz Wielki. Bywał też tutaj później, miał nawet swój apartament.
Do monasteru trafiłem trochę przypadkowo. Nazwa miejscowości, Zimno (po ukraińsku Zimne), położonej około 3 km na południe od Włodzimierza Wołyńskiego, nic mi nie mówiła. Znalazłem ją jednak na mapie turystycznej Wołynia.
Zarówno ten ołtarz, jak i boczne, a także ambona, zostały przepięknie wyrzeźbione w drewnie, pokryte czarną farbą i ozdobione bogato złoconymi dekoracjami. Obecnie całe wnętrze tego jednonawowego kościoła jest w tym samym stylu.
Do monastyru przybywają turyści ale i ludzie głęboko wierzący że św. Naum im pomoże. Po nocy spędzonej przy grobie wielu chorych odzyskiwało zdrowie. Monastyr słynął z leczenia chorób psychicznych.
Z czasem, w XVII w., monastyr w Żydyczynie stał się najbogatszym, po kijowskiej Pieczerskiej Ławrze, najważniejszej we wschodnim, słowiańskim prawosławiu, klasztorem na ziemiach ukraińskich.
Spacerując po mieście zatrzymaliśmy się przy pomniku św. Klemensa z Ochrydy który był kaznodzieją i tłumaczył Pismo Święte oraz liturgię bizantyjską na języki słowiańskie. Uważany jest za twórcę pisma zwanego cyrylicą...
W drugiej połowie XIX wieku i do roku 1912 w mieście było wiele zagranicznych placówek konsularnych. Po uzyskaniu niepodległości przez Macedonię do Bitoli wracają dyplomaci. Placówki otwierają tu Francja, Turcja, Wlk. Brytania, Rosja.
Jednym z ciekawszych zabytków macedońskiego prawosławia jest leżący nad Jeziorem Ochrydzkim, na jego skalistym brzegu, monastyr Kališta. Składa się on z trzech cerkwi. Najstarsza, z XIV wieku, znajduje się w jaskini.
Region słynie z pereł ochrydzkich. Są one sprzedawane niemal w każdym turystycznym miejscu. Choć to są sztuczne perły jednak ceni je sobie nawet królowa Elżbieta, żony ambasadorów i polityków, ceni je sobie i moja żona...
Świątynia została farą w roku 1355. Obecnie jest także kościołem dziekańskim. Z dawniejszych czasów zachowało się prezbiterium z wąskimi strzelistymi oknami, krzyżowe sklepienia i kilka innych elementów oraz częściowo mury nawy.
